Ik vind etymologie stikinteressant al weet ik er niet veel van en hou ik me er niet mee bezig.
Mijn vraag was meer in hoeverre - buiten de Spielerei en de serieuze wetenschappelijke interesse - de motieven van etymologen of daarin geinteresseerden filosofisch van aard zijn.
En dan vooral hoe dat bij jou zit.
In de filosofie wordt natuurlijk veel met woorden gespeeld. En daarom interesseert etymologie mij ook.
Voor zover ik bekend ben binnen de wetenschap van de etymologie (= een zijtak van de linguïstiek), vormt filosofie niet echt een motief voor het etymologische onderzoek. Semantiek, semiotiek e.d. neigen daar wel meer toe, geloof ik, al is dat ook iets psychologisch.
Voor mij persoonlijk is etymologie waardevol b.v. op dit forum, omdat zoals jij ook zegt binnen filosofie veel gespeeld wordt met woorden. Iedereen kan wel wat zeggen, maar dan loopt alles in het honderd. Naar mijn idee tracht filosofie tot de kern der dingen te komen, en etymologie doet dat ook. Als je vraagt 'wat is normaal', dan vind ik het handig om dan eerst het begrip normaal uit te pluizen, omdat dat een objectieve basis legt, zodat niet iedereen meer alle kanten op kan kletsen. Begrippenkennis is m.i. gewoon onontbeerlijk, omdat je dan weet waar je het over hebt.
Een voorbeel van een ander forum. Het is verbazend wat mensen allemaal denken bij het woord 'spiritualiteit'. De gedachten lopen tien verschillende richtingen op, zonder ook maar ergens tot een concreet begrip te komen. En 'begrip' in deze zin mag je zowel letterlijk als figuurlijk nemen
. Dat het gewoon 'geestelijkheid' betekent is de meeste mensen volslagen vreemd, en door het modeverschijnsel paranormaliteit en door new age-ideeën worden er heel veel zaken gekoppeld aan dat woord. Dat geeft ook maar weer aan in hoeverre woorden geconsumeerd worden, alsof ze in de schappen tussen de pakken koffie en blikken bonen staan. Men consumeert in dit geval het woord 'spiritualiteit' niet als 'je toeleggen op jouw geestelijke ontwikkeling', maar als 'ik heb gaves/ben hooggevoelig/ben anders dan anderen/geloof in chakra's'. Snap je wat ik bedoel? Men slaat een stapje over, en daarmee slaat men naar mijn ervaring dan al de plank mis. En daarom wordt spiritualiteit meteen één van de moeilijkste dingen die er zijn, terwijl het in wezen heel simpel is.
En ach, taal en woorden worden gewoon zoveel leuker als je het achterliggende idee kent. 'Reanimeren' bijvoorbeeld heeft het letterlijke idee van 'nieuw leven inblazen', omdat 'anima' in beginsel 'wind' betekent, en vandaar 'ziel'. Gewoon leuk.
Ik persoonlijk, als je het leuk vindt om te weten, heb naast drie etymologische taalgidsen ook twee woordenboeken gelezen, en verder een scriptie-achtig werkstuk geschreven.
Hegel vond het duits een mooie taal omdat er vaak dubbele betekenissen in woorden voorkomen, en ook veel verwantschappen, die naar zijn idee meer diepgang bevatten dan je bij definieren zou vermoeden.
Bijvoorbeeld 'Aufheben'.
Dit betekent zowel 'bewaren', als 'teniet doen'.
In zijn dialectische methode van 'these, antithese, synthese' gebruikt hij dit woord om aan te geven dat na de overgang van these naar antithese deze twee aufgeheben worden in de synthese. Hij wil hier mee aangeven dat de eerste twee zowel teniet gedaan worden, maar ook bewaart worden. Dat ze doorwerken; misschien zoiets van: alleen in de gedachte van synthese opgeheven zijn, maar in de werkelijkheid er altijd zijn.
Het geheel of zo.
Dat is een leuk voorbeeld, maar het is niet etymologisch. Meer semantisch, zou ik zeggen?
Wonen, gewoonte, wennen. Wonen in de gewoonte door wennen. Zijn woorden die ik me herinner van Merleau-Ponty over hoe je als lichaam de wereld bewoont. Als voorbeeld van verwantschappen.
Dat is een etymologische woordengroep die mooi aangeeft hoe verbanden kunnen liggen, en hoe ze ook daadwerkelijk lagen in de geest van de Oergermanen.
Hier valt dus ook op dat rationeel definieren niet bepaald zaligmakend is.
Je zou definieren meer bij wetenschap kunnen plaatsen. Wat dan etymologie een eigenaardige wetenschap maakt. (Maar archeologie en geschiedenis zijn dat ook)
Het wil nog wel eens gebeuren dat diep etymologisch onderzoek wel een hele woordengroep oplevert, maar waarvan het overkoepelende verband niet goed onder woorden gebracht kan worden. Dat kan alleen maar aangevoel worden. Op zo'n punt weet iedere gek dat die woorden iets met elkaar te maken hebben, maar een definitie ontbreekt.
'Onsterfelijk zijn heeft niets om het lijf; met uitzondering van de mens zijn alle schepsels het, want zij weten niet van de dood af.'
Jorge Luis Borges