De vloek van Wittgenstein

Heb je een mooi, interessant of indrukwekkend boek gelezen, deel het met ons!
Plaats reactie
Gebruikersavatar
Eddie Coppens
Posts in topic: 6
Berichten: 464
Lid geworden op: 05 sep 2018, 18:08
Contacteer:

De vloek van Wittgenstein

Bericht door Eddie Coppens » 05 sep 2019, 17:20

Rond een roemruchte woordenwisseling tussen de Oostenrijkse filosofen Karl Popper (1902-1994) en Ludwig Wittgenstein (1889-1951) in Cambridge, tijdens een bijeenkomst in het najaar van 1946 (hun enige ontmoeting, waarbij ook Bertrand Russell aanwezig was), ontvouwt zich in dit boek een magistraal panorama van de wijsgerige ontwikkeling die begon met de Wiener Kreis en zou uitlopen op de analytische filosofie.

In een poging de feitelijke toedracht van die bijeenkomst te reconstrueren komen de hoofdrolspelers tot leven, worden hun ideeën helder verwoord, en wordt de culturele context (Wenen, Cambridge) uitvoerig en trefzeker getekend. Wetenschapsjournalistiek van hoog niveau; fascinerend en toegankelijk voor een breed algemeen ontwikkeld publiek. Kleine druk.
(Bol.com – Biblion recensie, Dr. D.G. van der Steen)

Wat gebeurde er precies op vrijdagavond 25 oktober 1946 in kamer H3 van het Gibbs-gebouw van King's College te Cambridge? Die avond kwam daar de Moral Science Club (MSC) samen: een wekelijkse discussiegroep voor filosofen en filosofiestudenten van deze beroemde universiteit. Karl Popper moest er een lezing geven, met de onschuldig klinkende titel `Bestaan er filosofische problemen?'.

Onder de aanwezigen bevonden zich heel wat grote filosofen: de voorzitter van de MSC, Ludwig Wittgenstein, de overbekende Bertrand Russell en enkele, later bekend geworden filosofen zoals Stephen Toulmin. De atmosfeer was gespannen en de discussie — zoals gewoonlijk als Wittgenstein deelnam — verhit. Op een bepaald ogenblik nam Wittgenstein een haardpook op en zwaaide hij ermee, om haar even later terug te gooien en de kamer luidruchtig te verlaten.

In De vloek van Wittgenstein proberen de twee BBC-medewerkers Edmonds en Eidinow te reconstrueren wat er zich eigenlijk heeft afgespeeld. Van het gebeuren bestaan er namelijk nogal uiteenlopende verslagen, ondanks — of juist omwille van — de vele ooggetuigen. Heeft Wittgenstein Popper bedreigd met de pook? Nam Wittgenstein de pook enkel gedachteloos op om iets om handen te hebben?

Heeft Popper, toen hij gevraagd werd een moreel voorschrift te noemen, Wittgenstein echt geantwoord met: “Men mag bezoekers die een lezing komen geven niet bedreigen met een kachelpook” en is Wittgenstein daarom boos weggegaan. Of werd dit pas later gezegd en heeft Russell, die Wittgensteins temperament goed kende, hem terechtgewezen? Welke rol speelde Russell trouwens in het debat? Voelde Wittgenstein zich misschien door hem verraden en heeft Popper in zijn beschrijving van het incident in zijn intellectuele autobiografie gelogen, zoals een aantal, toen aanwezige leerlingen van Wittgenstein beweren? Als dat laatste zo is, waarom zou hij dat dan gedaan hebben?

Edmonds en Eidinow reconstrueren nauwgezet de sfeer van het toenmalige Cambridge en de achtergrond van de hoofdrolspelers. Ze laten zien wat voor moeilijke mensen Wittgenstein en Popper eigenlijk waren, welke relatie ze met Russell hadden en wat hun visie op filosofie eigenlijk was. De mannen hadden aan de ene kant veel gemeenschappelijk: ze kwamen beiden uit Wenen, hadden allebei joodse wortels en banden met de Wiener Kreis.

Aan de andere kant was er ook veel dat hen scheidde, zoals hun visie op filosofie en hun maatschappelijk succes. De auteurs suggereren onder meer dat Popper jaloers was op het succes van Wittgenstein. Deze laatste werd bijvoorbeeld door de Wiener Kreis vereerd, maar sloeg de uitnodigingen om er deel van uit te maken af. Popper van zijn kant was graag lid geweest, maar werd nooit gevraagd. Er zou volgens Edmonds en Eidinow ook een afgunst geweest zijn omdat Wittgenstein tot de Weense geldaristocratie behoorde die rijkdom en de omgang met de groten der aarde als vanzelfsprekend ervoer en vaak neerkeek op mensen die lager op de maatschappelijke ladder stonden. De familie van Popper verpauperde echter in de inflatiejaren na de Eerste Wereldoorlog. Belangrijker voor Popper was ongetwijfeld dat Wittgenstein, ondanks het feit dat hij bij zijn leven maar één, weinig begrepen boek had gepubliceerd — de Tractatus — een gevierd filosoof was, terwijl Popper door zijn aanstelling in Nieuw-Zeeland niet bepaald in het brandpunt van de filosofische discussie stond. Bovendien werd Poppers Logik der Forschung nogal miskend. Pas met The Open Society kreeg Popper grotere bekendheid. Maar ook toen had Wittgenstein nog nooit van hem gehoord.

Wat de discussie in H3 destijds echter bijzonder bitsig maakte, is het verschil in opvatting van beide filosofen over wat filosofie is. Voor Wittgenstein bestaan er alleen filosofische raadsels. In zijn optiek spelen de taal en haar grammatica de mens parten. Het komt er op aan om de achterliggende grammaticale structuur van een filosofisch vraagstuk te verhelderen en alle problemen smelten weg als sneeuw voor de zon.

Volgens Popper zijn dergelijke verhelderingen zeker nuttig, maar bestaan filosofische problemen wel degelijk. We kunnen het boek daarom deels opvatten als een illustratie van een botsing van twee totaal verschillende wijzen van filosoferen. De ene visie gaat uit van de taal en de logische structuur die achter het denken ligt, en ziet daardoor op de eerste plaats raadsels. Filosofie beperkt zich tot het uiteenrafelen van dergelijke raadsels.

Volgens de andere visie behelst filosofie toch wat meer dan dat en moet ze zich ook richten op de buitenwereld. Daarbij moeten niet alleen epistemologische vragen gesteld, maar ook politieke en ethische debatten aangegaan worden. Alleen al Poppers afwijzing van de formulering op de uitnodiging die Popper van de MSC gekregen had, die het over `raadsels' had, was voldoende om Wittgensteins woede op te wekken. Overigens was Wittgenstein licht ontvlambaar en soms gewelddadig, waardoor het niet uitgesloten is dat Popper zich die avond ook echt bedreigd heeft gevoeld.

Wat er precies gebeurd is, wordt ook na de reconstructie van Edmonds en Eidinow niet echt duidelijk en zal wel “in de nevelen van de legendevorming gehuld” blijven, zoals Ray Monk in zijn biografie van Wittgenstein schrijft. Maar De vloek van Wittgenstein biedt de auteurs een goede gelegenheid om een filosofische discussie en de persoonlijkheid van twee van de grootste filosofen van de twintigste eeuw uitvoerig te belichten.

Misschien slaagt hun boek er ook in om de figuur van Karl Popper van de vergetelheid te redden, want men kan er natuurlijk niet onderuit dat Wittgenstein vandaag een grote bekendheid geniet bij een ruim publiek, terwijl de naam van Karl Popper al bij menig lezer het voorhoofd doet fronsen. Dat dit gebeurt in een vlot leesbare tekst en met een vleugje fijne humor is mooi meegenomen.
(Ethische perspectieven - Stef Leemen)

Het boek net uit, iemand zin in een gesprek over: `Bestaan er filosofische problemen?'

Gebruikersavatar
arkhétupos
Posts in topic: 5
Berichten: 6673
Lid geworden op: 31 mar 2019, 21:35
Contacteer:

Bericht door arkhétupos » 05 sep 2019, 23:35

Ik zie parallellen: van Gogh en Gauguin?
certo emotionibus cognoscere semper cedit aliquid scio nihil scire ideo me
The King and the Priest are unity: "One keeps them poor, one keeps them dumb"
Begrijpen en verstaan is hetzelfde als meten zonder gissen.

Gebruikersavatar
arkhétupos
Posts in topic: 5
Berichten: 6673
Lid geworden op: 31 mar 2019, 21:35
Contacteer:

Bericht door arkhétupos » 05 sep 2019, 23:36

memeticae schreef:Oor d'r af!!
certo emotionibus cognoscere semper cedit aliquid scio nihil scire ideo me
The King and the Priest are unity: "One keeps them poor, one keeps them dumb"
Begrijpen en verstaan is hetzelfde als meten zonder gissen.

Verwijderde gebruiker

Bericht door Verwijderde gebruiker » 06 sep 2019, 20:51

arkhétupos schreef:
05 sep 2019, 23:35
Ik zie parallellen: van Gogh en Gauguin?
Laurel en Hardey.

Spannend en komisch tegelijk.

Tragisch absurd volgens anderen.

Gebruikersavatar
Eddie Coppens
Posts in topic: 6
Berichten: 464
Lid geworden op: 05 sep 2018, 18:08
Contacteer:

Bericht door Eddie Coppens » 06 sep 2019, 21:32

Gewoon, twee botsende visies van twee eigenzinnige mensen, ik vind het wel boeiend...

Verwijderde gebruiker

Bericht door Verwijderde gebruiker » 06 sep 2019, 21:35

Eddie Coppens schreef:
06 sep 2019, 21:32
Gewoon, twee botsende visies van twee eigenzinnige mensen, ik vind het wel boeiend...
Welk soort problematiek spreekt je zelf aan? Die van taalspelen of die van corroboratie?

Gebruikersavatar
Eddie Coppens
Posts in topic: 6
Berichten: 464
Lid geworden op: 05 sep 2018, 18:08
Contacteer:

Bericht door Eddie Coppens » 06 sep 2019, 22:28

De in het boek beschreven discussie ging niet in de eerste plaats over hun beider methoden, maar over wat filosofie eigenlijk zou moeten gaan.
Popper richtte zich in zijn lezing naar eigen zeggen tegen de Wittgenstein van de 'Tractatus' (Wittgenstein I), niet tegen de Wittgenstein van de 'Filosofische onderzoekingen' (Wittgenstein II), waar de taalspelen prominenter opduiken.

Gebruikersavatar
arkhétupos
Posts in topic: 5
Berichten: 6673
Lid geworden op: 31 mar 2019, 21:35
Contacteer:

Bericht door arkhétupos » 10 sep 2019, 22:24

Taal/filosofie=1

Hé!

Dat is Wiskunde.
certo emotionibus cognoscere semper cedit aliquid scio nihil scire ideo me
The King and the Priest are unity: "One keeps them poor, one keeps them dumb"
Begrijpen en verstaan is hetzelfde als meten zonder gissen.

Gebruikersavatar
arkhétupos
Posts in topic: 5
Berichten: 6673
Lid geworden op: 31 mar 2019, 21:35
Contacteer:

Bericht door arkhétupos » 10 sep 2019, 23:02

Vrije interpretatie:
Elke taal heeft zijn eigen filosofie.
Wiskundig gezien.
certo emotionibus cognoscere semper cedit aliquid scio nihil scire ideo me
The King and the Priest are unity: "One keeps them poor, one keeps them dumb"
Begrijpen en verstaan is hetzelfde als meten zonder gissen.

Gebruikersavatar
Eddie Coppens
Posts in topic: 6
Berichten: 464
Lid geworden op: 05 sep 2018, 18:08
Contacteer:

Bericht door Eddie Coppens » 11 sep 2019, 11:00

Elke taal heeft ook zijn onzin...

Gebruikersavatar
Eddie Coppens
Posts in topic: 6
Berichten: 464
Lid geworden op: 05 sep 2018, 18:08
Contacteer:

Bericht door Eddie Coppens » 12 sep 2019, 18:08

Bärbel schreef:
12 sep 2019, 10:57
Filosofie is ook best wel onzinnig.
Heb je 'zin' om dat wat te verduidelijken? Ik denk dat daarover (tussen pot en pint, zeggen we in Vlaanderen) wat kan over gebabbeld worden...
Welkom in 'Café zonder bier', op Het Luizenmarktje. Kom jij ook Arché?

Gebruikersavatar
Eddie Coppens
Posts in topic: 6
Berichten: 464
Lid geworden op: 05 sep 2018, 18:08
Contacteer:

Bericht door Eddie Coppens » 14 sep 2019, 19:26

Bestaat echt hoor! In Temse, officiële naam Edgard Tinelplaats. De kroeg echter ontbreekt.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Edgar_Tinel

Gebruikersavatar
arkhétupos
Posts in topic: 5
Berichten: 6673
Lid geworden op: 31 mar 2019, 21:35
Contacteer:

Bericht door arkhétupos » 16 sep 2019, 23:54

Tsja, soms moet je laten weten dat jij ook nog bestaat.
certo emotionibus cognoscere semper cedit aliquid scio nihil scire ideo me
The King and the Priest are unity: "One keeps them poor, one keeps them dumb"
Begrijpen en verstaan is hetzelfde als meten zonder gissen.

Plaats reactie

Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers en 2 gasten