Is luisteren moeilijk?
Geplaatst: 15 apr 2020, 20:55
Is luisteren moeilijk?
Inleiding.
Is luisteren moeilijk?
Jazeker, dat kun je wel zeggen.
Luisteren is vooral zo moeilijk omdat het zo veelomvattend is.
Wat is luisteren eigenlijk?
Omschrijving.
Luisteren is het actief opnemen van geluiden en deze geluiden actief verwerken.
Het gaat dikwijls met luisteren niet helemaal vlekkeloos.
En wie ben ik, ondanks dat ik dikwijls bewust mijn best doe om goed te luisteren, moet ik helaas toegeven dat ik zo nu en dan ook de fout inga.
Luisteren naar een spreker.
Een veel voorkomende manier van luisteren is, als iemand tegen je spreekt.
Als het verhaal is verteld dan is het prettig voor de spreker, dat je laat merken dat je het verhaal gevolgd en begrepen hebt en dat je, zonodig, nog behoefte hebt aan aanvullende informatie.
Een gouden regel is, de spreker in zijn of haar verhaal niet te onderbreken.
Op dit punt gaat het dikwijls mis, zeker als het over een beladen onderwerp gaat.
Zelfs professionals onderbreken elkaar, te pas en te onpas, als het gesprek “op stoom” raakt en vooral de emotie toeslaat.
Als het onderbreken van de spreker niet aan de orde is, geeft het voorgaande een goed beeld van aandachtig luisteren en, is het voor beide partijen een goede tweespraak geweest.
Anders gevoerde gesprekken.
Voorop gesteld, dikwijls gaan gesprekken goed en ontstaat er een aangename samenspraak met een goed evenwicht tussen spreker en luisteraar.
Evenzeer kunnen gesprekken op een heel andere wijze worden gevoerd.
In het voorbijgaan heb ik, al wachtende op openbare plaatsen, wel eens gesprekken gehoord waarbij op een heel andere wijze met elkaar werd gesproken.
Het ging dan om informele gesprekken.
Het volgende deed zich dan dikwijls voor.
De luisteraar onderbrak de verteller, in het vuur van het gesprek, regelmatig in het verhaal.
Onderling stoorden ze zich daar, over het algemeen, niet aan.
Een variant op het voorgaande:
Als de verteller klaar is met zijn of haar verhaal vertelt de luisteraar een eigen verhaal wat er op lijkt. Zo in de stijl van, dat heb ik ook meegemaakt.
Versterkt komt het voor dat de luisteraar er nog een steviger verhaal overheen vertelt,
zo van, dat heb ik ook meegemaakt maar nog veel erger…. vul maar in, overtreffende trap.
Ook kan het voorkomen dat de luisteraar niet (voldoende) heeft geluisterd en nadien met een eigen verhaal begint of met het eigen onderbroken verhaal van zojuist verdergaat.
Ik noem dit, een beetje oneerbiedig, de zogenaamde “ ik-verhalen”.
Duidelijk is, dat hier sprake is van een minder goed gesprek omdat er niet, of onvoldoende wordt geluisterd.
Het bovenstaande kan van één kant voorkomen maar evengoed is deze wijze van spreken en luisteren vanaf twee kanten mogelijk.
Beide mensen storen zich ook niet aan de manier waarop hun gesprek wordt gevoerd, het valt hen waarschijnlijk niet eens op, en voor hen is het een goed gesprek geweest en ze houden er waarschijnlijk een goed gevoel aan over.
Veel en weinig spreken.
Er zijn mensen die veel spreken, drukke mensen, en er zijn mensen die weinig spreken, stille mensen.
Mensen die veel spreken hebben minder luistertijd.
Mensen die weinig spreken hebben dus meer luistertijd.
In beide gevallen zegt dit niet direct iets over de kwaliteit van het luisteren.
In uiterste gevallen kan het voorkomen dat stille mensen, ondanks alle luistertijd, niet of slecht luisteren.
Eveneens kan het voorkomen dat drukke mensen, ondanks een beperkte luistertijd, goed tot héél goed luisteren,
Over meer of minder spreken valt het volgende op te merken:
Het is een “waarheid als een koe,” je kunt wel erbij praten maar niet eraf praten.
Bij veel luisteren hoor je veel nieuwe informatie.
Als je zelf spreekt, vertel je wat je al weet en krijg je, in die tijd, geen nieuwe informatie.
Mensen, die weinig spreken, luisteren over het algemeen veel wat niet wil zeggen dat deze mensen meer weten dan mensen die veel spreken.
Luisteraandacht.
Luisteraandacht bij een aantal verschillende luistersituaties.
Zomaar een aantal luistervoorbeelden.
Luisteren onder verschillende omstandigheden.
op een feestje.
naar muziek, thuis.
naar muziek, in een muziektheater.
naar een discussie zonder er zelf bij betrokken te zijn.
tijdens een discussie waar jezelf bij betrokken bent.
bij eigenbelang.
als je boos bent.
naar een betoog waar je belang bij hebt.
naar een verhaal waar je geen belang bij hebt.
naar een ernstige gebeurtenis.
naar het verdriet van een ander.
naar je partner of vriend(in).
bij defensie.
naar gezagsdragers.
naar iemands angsten.
naar een ernstig zieke.
bij een stervende.
naar je kinderen.
naar je ouders .
naar je grootouders.
naar een slecht bericht.
naar een goed bericht.
naar de docenten van je kinderen.
naar een dokter of specialist.
bij het sporten, enz., enz.
De variatie in onderwerpen laat zien hoe verschillend de luisteraandacht per onderwerp kan zijn.
Al deze soorten van luisteren hebben ook overeenkomsten.
Wat is er, onbewust, voor nodig om goed te kunnen luisteren:
Nodig is:
voldoende bereidheid om te luisteren.
dat er voldoende concentratie nodig is om goed te kunnen luisteren.
dat er rust aanwezig is om te luisteren.
dat je tijd moet de nemen om te luisteren.
dat een kwetsbare opstelling van luisteraar het luisteren kan bevorderen.
dat je fit genoeg bent om te luisteren.
dat je zin hebt om te luisteren.
dat je fysiek en psychisch in orde bent om goed te luisteren
dat er geen omstandigheden zijn, die je het luisteren kunnen belemmeren zoals te moe zijn, te veel gedronken hebben, slaap hebben, boos zijn, gestresst zijn, enz.
dat je in de juiste stemming bent om te luisteren.
Goede gewoonten, die de communicatie tijdens het luisteren bevorderen.
Om goed te kunnen luisteren is het belangrijk te begrijpen dat luisteren passief en spreken actief is. Dat klink vanzelfsprekend maar dat is het veelal niet.
Probeer als luisteraar rust uit te stralen, dat heeft een gunstig effect op de spreker.
De luisteraar dient attent te zijn op de juiste eigen lichaamstaal en bewust oogcontact te houden met de spreker. Het observeren van de spreker op houding en lichaamstaal is bij het aanhoren zeker nuttig.
Wisselen van oogcontact en lichaamstaal, afgestemd bij het aanhoren van het verhaal, kunnen het gesprek versterken.
Laat de ander uitspreken, onderbreek de spreker daarom niet tijdens het verhaal.
Laat merken dat je hebt geluisterd en begrepen hebt.
Herhaal kort wat de spreker heeft verteld en geef daarna rustig jouw mening.
Neem een paar seconde pauzetijd vóór je antwoord geeft, dat versterkt de aandacht tijdens het gesprek.
Verdedig iets niet door dik en dun als iets niet te verdedigen valt.
Spreek eerder te zacht dan te hard, dat geeft extra aandacht.
Geef de ander een pluim als het een goed verhaal is. Zeg b.v. daar heb je gelijk in en licht toe waarom de spreker gelijk heeft.
Ga niet steeds voor je eigen gelijk, het is veel galanter te laten merken de ander te waarderen en te respecteren.
Nevenproblemen die ontstaan tijdens het luisteren.
Veel problemen worden veroorzaakt door miscommunicatie tijdens het luisteren.
Luisteren kan, in de communicatie naar elkaar toe, leiden tot misverstanden.
Elkaar verkeerd begrijpen kan vervelende gevolgen hebben.
Dit kan storend tot zeer storend zijn omdat hieruit verkeerde conclusies kunnen worden getrokken met de daarbij behorende kleine of grotere gevolgen.
Belangrijk is tijdens het gesprek, indien dit wordt opgemerkt, waar nodig dit direct te corrigeren.
Samenvattend:
Kort en bondig:
Goed luisteren kan worden geleerd en vraagt veel concentratie, oefening en geduld.
George Wilbrink
april 2020.
