Is de mens gelijk?

[Kiro]

Een gedachtenexperiment: de mens is niet gelijk.


Men vergrijpt zich in onze samenleving vaak aan het beginsel dat alle mensen gelijk zijn, een symptomatische gedraging die de spruit is van een cultuur waarin emancipatie, abolitionisme, Verlichtingsdenken en massagerichtheid diepgeworteld zitten. Het is echter maar de vraag of men gelijk heeft. Zijn alle zes miljard mensen inderdaad gelijk, en hoe bedoelen we dat precies?

Men kan stellen dat mensen gelijk zijn als zijnde mens, dus als een biologische entiteit, een wezen, een ras als jongste telg uit het geslacht der primaten. We kunnen echter heel banaal constateren dat negride Afrikanen helemaal niet op Han-Chinezen lijken, ne als dat Inuït niet op Aboriginals lijken. We kunnen van alle apen of vissen wel zeggen dat ze gelijk zijn, maar dit is slechts een abstractie die berust op ónze observatie met betrekking tot hun genetische verwantschap. Niettemi zal men moeten erkennen dat een narwal niet hetzelfde is als een koi-karper. Wanneer men het over de mens als soort heeft, dan betreft ook dit een abstractie die berust op herkenning: in ruwe trekken lijken alle mensen in de wereld wel wat op elkaar, en blijkbaar zijn de vele subtiele verschillen voor gelijkheidsdenkers geen punt van bezwaar.

Wel rijst dan de vraag hoe het zit met mensen die geen benen blijken te hebben, of vier armen, of helemaal geen lichaam maar slechts een werkend brein in een vat. Op basis waarvan spreken we van een mens?

De mens tracht zichzelf te onderscheiden, niet zozeer op biologische gronden, maar op geestelijke. Zijn cognitieve vermogens overstijgen die van alle andere wezens op aarde. Gelijkheidsdenkers moeten hier ook erkenning aan geven, wanneer zijn bijvoorbeeld willen spreken van recht op vrije meningsuiting. De mensenrechten kunnen niet anders dan generaliseren over al de mensen, maar dit gelijkheidsdenken kent eigenaardigheden. Krampachtig probeert men ieder mens dezelfde rechten toe te dichten, zelfs als dit niet blijkt te werken. Immers, het Westen is al een paar honderd jaar gericht op individualiteit, terwijl grote delen van de wereld dat juist niet zijn. De burgerlijk-politieke rechten die hier prima werken, hoeven niet te werken op een ander continent. Zijn mensen dan eigenlijk wel gelijk? Die mensen op dat andere continent hebben niet altijd dezelfde culturele bagage en historische lessen gehad op basis waarvan ze die rechten efficiënt kunnen claimen. Niet voor niets was het een ramp om na de dekolonisatie in Afrika te verwachten dat er staten naar Westers model werden opgericht. Baudrillard stelt voorts dat een zorgvuldige lezing van de mensenrechten de indruk geeft dat het hier om een bedreigd diersoort gaat, en het kan niet anders, of hier ligt een schaamtegevoelige ethiek aan ten grondslag: mensen móéten dezelfde rechten hebben, anders gebeuren er dingen die onze moraal niet toestaat. Zo geven de mensenrechten impliciet het idee dat geweld ten zeerste afgewezen wordt (iedereen heeft immers recht op leven). Koste wat kost moet iedereen ‘erbij’ gehouden worden, al leidt dat tot overbevolking en een tergend trage compromiscultuur.

De rechten, die geworteld liggen in het Westerse denken, gaan uit van de individualiteit. Daarmee ondermijnt het hele idee zichzelf gelijk al, want een individu onderscheidt zichzelf van de Ander. Men kan op zijn best spreken van gelijkheid in verscheidenheid; het zijn de talloze uitzonderingen (verschillen) die de regel (gelijkheid) bevestigen?

Wie macht heeft, kan mensenrechten schenden, wie geld heeft, kan meer bereiken. Nee, mensen zijn niet gelijk in absolute zin. Het gelijkheidsbeginsel is een ideáál, geen fysiek gegeven. Daarbij moet aangetekend worden dat het eenWésters ideaal is, geen pan-humane.

Geestelijk zijn mensen overigens ook niet gelijk. Waarom zouden we anders verschillende niveau’s in het middelbare onderwijs hebben, of de cito-toets, of het concept van IQ? Bvendien wil iedereen weer iets anders, namelijk zijn eigen behoeften bevredigen, en ook denkt iedereen iets anders. Zeggen dat iedereen gelijk is, maakt dat iedereen vrijheid van meningsuiting krijgt, waardoor niemand nog gelijk is. Democratie is het product van het eeuwige neuzelende gekibbel tussen individuen, om te zinspelen op Jungs formulering (chronische toestand van milde burgeroorlog). Als een democratie wil bestaan, zal ze moeten erkennen dat mensen juist voor een belangrijk deel níét gelijk zijn.

Ieder mens, d.i. individu, heeft zijn eigen kwaliteiten en gebreken. De gevolgen van gelijkheidsdenken met betrekking tot educatie kan schrijnend zijn, zoals Eysenck al waarschuwde. Er worden Normen gesteld waaraan iedereen moet beantwoorden, ondanks de verschillen, maar wat voor de ene werkt hoeft voor de andere niet te werken. Hetzelfde geldt voor de medische wetenschap. Ook hier bestaan Normen die vertellen hoe een ziekte is, vanaf welke temperatuur men van koorts mag spreken en welke middelen te allen tijde ingezet moeten worden om genezing te bewerkstelligen. Niet bij eenieder verschijnen dezelfde symptomen, niet iedereen heeft een lichaam dat goed met specifieke middelen overweg kan (allergieën, gevoeligheid, immuniteit etc.), niet ieder medicijn werkt even goed bij iedereen. Eigenlijk heeft ieder mens een eigen lijf met zijn eigen disposities, zodat het billijk zou moeten zijn om aan te nemen dat er mensen zijn met een lagere lichaamstemperatuur, die al bij een kleine zevenendertig graden koorts ervaren. Normen, die uitgaan van egaliteitsdenken, kunnen dus belangrijke verschillen over het hoofd zien; het is niet de mens die aan de Norm zou moeten voldoen, maar het is de Norm die aan de mens zou moeten voldoen. Als mens echter een abstracte projectie is, dan heeft dit logischerwijs gevolgen voor de Norm, die geen wet meer is, maar een ideaal, een richtingaanwijzer waarop gezondigd mag worden. Als we zo beginnen, wat voor gevolgen heeft dit dan voor mensenrechten? En wat de fysieke disposities betreft, wat voor gevolgen heeft dit voor de idee van ‘de mens’?

[Verwijderde gebruiker]

Mensen zijn gelijkwaardig. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen mij en jou in onze stem voor de Provinciale Staten. En als dat wel gebeurt kan ik bezwaar maken dat wij ongelijkwaardig behandeld worden. Dat betekent niet dat wij gelijk zouden zijn of zouden moeten doen alsof wij gelijk zijn.

[Kiro]

Mensen zijn gelijkwaardig. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen mij en jou in onze stem voor de Provinciale Staten. En als dat wel gebeurt kan ik bezwaar maken dat wij ongelijkwaardig behandeld worden. Dat betekent niet dat wij gelijk zouden zijn of zouden moeten doen alsof wij gelijk zijn.

Dat betekent het inderdaad niet. Maar het gebeurt wel.

Waarom zou je, om de discussie gaande te houden, ervan uit gaan dat mensen gelijkwaardig zijn?

[Verwijderde gebruiker]

Waarom zou je ervan uit gaan dat mensen gelijkwaardig zijn?

Het past bij een democratie. Het Indiase kastenstelsel gaat uit van ongelijkwaardigheid van mensen. Wie voor een dubbeltje geboren wordt wordt nooit een kwartje. In een democratie, waar mensen gelijkwaardig zijn, kan een B-acteur president van de Verenigde Staten worden.
Het idee van gelijkwaardigheid vergroot competitie en concurrentie. Je krijgt je lot niet in de schoot geworpen, maar moet er wat voor doen (of kán er wat aan doen als je vindt dat het lot tegen je is).
Het zorgt voor een gemiddelde toename van welvaart en mogelijk ook van welzijn.

[Civilis]

M.i. wordt met 'Iedereen is gelijk' altijd bedoeld dat ieder mens gelijke rechten en plichten verdient. Helaas is dat niet het geval en ws niet reëel.

Of ieder mens gelijkwaardig is vind ik wel een boeiende vraag. Alleen mensen geven een waarde-oordeel, en ieder mens heeft zijn eigen normen, waarden en prioriteiten. In dat opzicht is niemand gelijkwaardig.
Aan de andere kant heeft geen mens het recht óf het inzicht en de kennis om een ander te beoordelen. Dus zo gezien is iedereen gelijkwaardig. Geen waarde in principe, behalve voor andere wezens..

[Henk]

Me dunkt dat het vraagstuk heel erg simpel te beantwoorden is. De mens is niet gelijk; er zijn fysieke verschillen. Wel zijn alle mensen lid van dezelfde soort, wat bewijst dat er veel overeenkomsten zijn. Dat maakt dat er momenten zijn waarop de mensen als gelijk behandeld ZOUDEN MOETEN WORDEN en momenten waarop de mens als verschillend...wordt behandeld.

Ik meen dat hier in het verleden prijsvragen over uitgeloofd zijn door de academie van Dijon? Misschien is het leuk om het winnende stuk van deze prijsvraag eens te lezen voor deze of gene.

[Kiro]

Okke:

Het past bij een democratie.

Ja, het past op zich wel. Ik denk echter niet dat zoiets zondermeer een rechtvaardiging is voor de aanname dat iedereen gelijkwaardig is. Misschien zijn onze democratieën wel juist het gevolg van een gelijkwaardigheidsgevoel of -drang.

Het idee van gelijkwaardigheid vergroot competitie en concurrentie. Je krijgt je lot niet in de schoot geworpen, maar moet er wat voor doen (of kán er wat aan doen als je vindt dat het lot tegen je is).

Liberalisme in humanistische vorm. Ik kan instemmend knikken hierop, maar het geeft alle schijn dat gelijkwaardigheid dus een doelbewust verkondigd beginsel is omdat op die manier welvaart omhoog gaat. Op basis hiervan zou je moeten stellen dat de mens gelijkwaard geacht wordt om pragmatische redenen.


Civilis:

Alleen mensen geven een waarde-oordeel, en ieder mens heeft zijn eigen normen, waarden en prioriteiten. In dat opzicht is niemand gelijkwaardig.

Ja. Gelijk-'waardig' jaagt ons het subjectieve veld in. We hangen waarden aan elkaar op. Maar laten we eerlijk zijn: niet iedereen betekent hetzelfde voor je, niet iedereen heeft dezelfde normen én waarden, wat tot groot ongenoegen kan leiden. De communist is met zijn waarden kennelijk de vijand van de kapitalist; binnen het kapitalistische Amerika is de zwerver op straat niet gelijkwaardig aan de president; in Rusland was de boer op zijn akker niet gelijkwaardig aan Stalin. Zij die middelen hebben krijgen meer gedaan en zijn letterlijk meer waard (geldmiddelen), terwijl een doodgewone arbeider bijv. niet de beste chirurgie kan betalen voor een enge ziekte. Gelijkwaardig? De facto niet. Maar daarnaast: voor mij is ook niet iedereen evenveel 'waard', hoe obsceen dat ook mag klinken. Laten we goudeerlijk zijn: als ik moet kiezen tussen het leven van mijn vriendin of dat van een massamoordenaar, dan is die keuze heel snel gemaakt.

Aan de andere kant heeft geen mens het recht óf het inzicht en de kennis om een ander te beoordelen.

Waarom heeft niemand dat recht? Al mag je van mij best aannemen dat mensen letterlijk waarde-loos zijn hoor.

[Civilis]

Zij die middelen hebben krijgen meer gedaan en zijn letterlijk meer waard (geldmiddelen), terwijl een doodgewone arbeider bijv. niet de beste chirurgie kan betalen voor een enge ziekte. Gelijkwaardig?

Maar maakt dat de rijken meer waard? Voor mij niet..

Waarom heeft niemand dat recht?

Omdat ze nooit het hele achtergrondverhaal kennen (incl alle gedachtengangen), en in een andere werkelijheid leven.
Ik denk dat alleen hele sterke mensen echt zonder oordeel naar anderen kunnen kijken (Ik niet), maar in mijn utopie zou iedereen het doen.

Een massamoordenaar heeft bv ook een achtergrondverhaal. Meestal zijn ze door de maatschappij gepushed tot ze zich moesten laten horen, op de enige manier die beschikbaar was. Of ze hadden een mentale ziekte waarvoor ze juist verzorging moeten krijgen ipv straf.

[Intangible Radjanamadjo]

Me dunkt dat het vraagstuk heel erg simpel te beantwoorden is. De mens is niet gelijk; er zijn fysieke verschillen. Wel zijn alle mensen lid van dezelfde soort, wat bewijst dat er veel overeenkomsten zijn. Dat maakt dat er momenten zijn waarop de mensen als gelijk behandeld ZOUDEN MOETEN WORDEN en momenten waarop de mens als verschillend...wordt behandeld.

Ik meen dat hier in het verleden prijsvragen over uitgeloofd zijn door de academie van Dijon? Misschien is het leuk om het winnende stuk van deze prijsvraag eens te lezen voor deze of gene.

Is dat niet Rousseau?

[Verwijderde gebruiker]

Liberalisme in humanistische vorm. Ik kan instemmend knikken hierop, maar het geeft alle schijn dat gelijkwaardigheid dus een doelbewust verkondigd beginsel is omdat op die manier welvaart omhoog gaat. Op basis hiervan zou je moeten stellen dat de mens gelijkwaard geacht wordt om pragmatische redenen.

Het individueel egoïstische uitgangspunt is dat de ander minderwaardig is dan het individu zelf. Vanuit dat uitgangspunt zal vrijwel elk individu primair reageren. De praktijk leert dat een gelijkwaardig uitgangspunt ertoe leidt dat mensen samen meer bereiken dan zijn elk afzonderlijk zouden kunnen (groter dan de som der delen).

[Henk]

Me dunkt dat het vraagstuk heel erg simpel te beantwoorden is. De mens is niet gelijk; er zijn fysieke verschillen. Wel zijn alle mensen lid van dezelfde soort, wat bewijst dat er veel overeenkomsten zijn. Dat maakt dat er momenten zijn waarop de mensen als gelijk behandeld ZOUDEN MOETEN WORDEN en momenten waarop de mens als verschillend...wordt behandeld.

Ik meen dat hier in het verleden prijsvragen over uitgeloofd zijn door de academie van Dijon? Misschien is het leuk om het winnende stuk van deze prijsvraag eens te lezen voor deze of gene.

Is dat niet Rousseau?

Dat is inderdaad het heerschap waar ik op doelde. Ik heb eventjes google gebruikt om te zoeken naar het boek in kwestie en raad eens wat ik vond:
http://www.theshower.nl/pfff/forum/viewtopic.php?t=1561

Dat noem ik nou humor!