Filosofieforum.nl

Rollen

Het leven kan men zien als een zich afspelende film waar iedereen een rol heeft. De inhoud van het leven, wat men ziet van de film, is afhankelijk van de rol. Maar wat is dan precies het hebben van een rol?

Is het hebben van een rol iets lichamelijks of geestelijks, allebei? Ik wil overwegen dat de rollen afzonderlijk bestaan, een rollenwereld. Dat lijkt Platonistisch en is het ook. Een rol is het hebben van instructies, in het ene geval doe je dit, in het andere geval doe je dat. Ondanks het feit dat een lichaam en geest de dragers zijn van instructies, kan je de wereld van de instructies, van de rollen, onafhankelijk zien. Het lichaam en de geest kunnen ineens drager worden van een andere rol, wat door bepaalde situaties of gebeurtenissen gedetermineerd zou kunnen, maar waar dan de perceptie ook invloed heeft en perceptie zou gedeeltelijk indeterministisch kunnen zijn. Ik denk dan aan het je als bewust wezen verplaatsen in de rollenwereld en daar een vrije of spontane keuze doen. Ik herinner me zulke momenten uit mijn eigen jeugd om plotseling het roer om te gooien en naar een andere rol te gaan leven. Dat acht ik tot op zekere hoogte een vrije keuze, al zal het aantal mogelijke rollen misschien beperkt zijn.

De uiterste consequentie van een vrije keuze is dat men een op dat moment nog niet mogelijke rol kiest en daarop vooruit loopt en dan dus schepper van mogelijkheden wordt. Deze rol, schepper van mogelijkheden, lijkt voorbehouden aan bewuste wezens, waarbij bewustzijn een rollenbewustzijn is.

neus schreef:Rollen

Het leven kan men zien als een zich afspelende film waar iedereen een rol heeft. De inhoud van het leven, wat men ziet van de film, is afhankelijk van de rol. Maar wat is dan precies het hebben van een rol?

Als je het leven zo bekijkt, bedoel je tegelijkertijd dat we allemaal acteurs zijn. Een acteur speelt een rol, door een regisseur opgelegd.

Sommige acteurs improviseren op de door de regisseur opgelegde rol en zijn zo zelf een beetje regisseur.

Een goed acteur kan ook andere rollen spelen, zich inleven in de rol van zijn mede-acteur.

Acteurs hebben over het algemeen het script gelezen en weten hoe de film afloopt.

Ik ben geen acteur, maar ben mezelf, daarom speel ik ook geen rol. Hooguit, om in de sfeer van de metafoor te blijven, ben ik m'n eigen regisseur. Maar dan wel een die het script niet kent.

In diezelfde sfeer: Omdat ik regisseur ben, herken ik in anderen acteurs en/of collega-regisseurs. Sommigen houden zich krampachtig vast aan een script, weer anderen improviseren erop los.

Als je zegt "een zich afspelende film" betekent dat dat de film al opgenomen is, en dat de gefilmde gebeurtenissen nu op een doek (of rotswand) geprojecteerd worden. Hierdoor ligt de uitvoering al vast.

Ik vind het geen goede metafoor: "De film van het leven".

Maar ik moet toegeven dat ik steeds meer en meer camera's zie.

Wat vooral van belang kan zijn is dat er geen Ideeënwereld als Hinterwelt hoeft te zijn, maar eerder een Rollenwerld, mede ook omdat een idee bij een rol hoort.

Hinterweltlerei helemaal afwijzen kan ook...

Ik stel me zo voor dat de rollen zich niet zozeer in een platonische of Hinterwelt bevinden als wel in de sociologische ruimte.
In de wetenschap van de sociologie wordt het begrip rol vaak gebruikt.
Het zelfstandige van de rol is dan niet zo zeer bij betrekking tot jou, maar een onderdeel van de sociale wereld.
Die wereld heeft het aanbod van rollen. Rollen hebben dan ook betrekking op organisaties of landen enzovoort. Alle actoren in de sociale wereld zeg maar.

Met het ingroeien in die sociale wereld maak je keuzes uit het aanbod.
Nieuwe rollen zijn later natuurlijk ook mogelijk. De vrijheid zit er ook al in dat je uit het aanbod kiest.

Om de sociale wereld als een film of toneelstuk te bekijken is een vorm van vervreemding. Maar dat kan natuurlijk heel positief zijn als je in rollen verstrikt raakt. Dan bepalen de rollen jou ipv dat jij jouw rollen bepaalt.

Een mens zou zowel in als buiten de sociale wereld moeten leven.
Wat in de praktijk min of meer altijd een feit is. Als je geen rol meer speelt of heel beperkt - zoals ik bijvoorbeeld met pensioen ben en met een erg klein sociaal netwerkje - ga je de rollen missen.
Rollen zijn ook ondersteunend en kunnen in principe altijd creatief ingevuld worden. Bovendien brengen ze je in contact met allerlei mensen.
Zowel gekozen, als niet gekozen.

Voorlopig heb ik rollen als husband, broer, bridger, forummer, informatiezuiger, denker, schrijver, patient, kennis en drinker en roker.

De sociologische ruimte is bijna ook gewoon de logische ruimte, alles wat je kunt bedenken (aan rollen) zit er in. En fantasie is natuurlijk eindeloos.

Ik denk dan ook aan de zelf verzonnen rollen. De mogelijkheden zijn eindeloos. Hoewel er mogelijk een interne logica is voor wat betreft het kiezen van rollen als reactie op de rollen van anderen, denk ik dat bijvoorbeeld droomrollen heel ver gaan en de grenzen verleggen.

bijvoorbeeld?

Ik ben op verre planeten geweest in onvoorstelbare ruimteschepen, met verantwoordelijkheden voor het totaal van alle tijd en passie voor de eeuwigheid.

Jezus. Wat ben ik nuchter dan.

Ik geloof dat ik nu wel snap hoe een fantasie-rol je verbeelding op gang kan brengen. Misschien is het meer tijd en ruimte inbrengen in de fantasie en het verhaal dat zich daarmee vrij ontwikkelt, wel creatief. En ik stel me ook voor dat er enige zelfkennis mee gepaard gaat.
Ik moet denken aan het lucide dromen waar Radja het altijd over had, en aan de 'teachings of Don Juan' van Carlos Castaneda.
En natuurlijk die favoriete tekenfilm van Radja: 'Waking life'.

Op zich kan de wakende geest ook droomtoestanden hebben als zijnde door bijvoorbeeld filmbeelden gevoede ontladingen van interne beelden/vormen/bewegingen, zonder dat hier direct een verhaal aan hoeft te hangen. Misschien ken je dat als je een actiefilm gezien hebt en je gaat naar de wc dat het nog wat draait voor je ogen.

Waarom is dat belangrijk?

Dat is in mijn ogen vrije energie, waar onze echte vrijheid vandaan komt. Waar dus de gedetermineerdheid geneutraliseerd wordt en je daarna nieuw verder kan, als je er wat mee doet natuurlijk...

Ja. Maar ik doelde eigenlijk op je laatste post.
Of bedoel je dat het verhalende er in brengen niet vrij genoeg is?

Ik bedoel ook die nabeelden. Directe verwerking/neutralisatie. De hersenen "herstellen" zich ook als ze direct belast blijven, je wordt het nooit zo gewaar, maar dan wel.

Het verhalende is een toegift, dat kan inspireren en nog dagen lang bij je blijven, waar je dan uit kunt putten. Soms jaren later blijkt het verhaal er nog te zijn.

Ik bedoel ook die nabeelden. Directe verwerking/neutralisatie. De hersenen "herstellen" zich ook als ze direct belast blijven, je wordt het nooit zo gewaar, maar dan wel.

Dat denk ik ook. Dromen zijn er altijd, maar in de slaap of in zo'n situatie als jij beschreven hebt kun je ze gewaarworden. Met lucide dromen gaat het dan om versterking over de zintuigprikkels heen.

Een toegift. Zeg dat wel.

Heb je in je dromen ook/wel een vrije wil?

Kies je uit beschikbare rollen? Of creëer je ze, zomaar, uit het niets?

Als je niet over vrijheid hoeft na te denken, dat is voor mij vrijheid. Hoewel er ook wel dromen zijn waarin men vast zit. Ik zit af en toe in een obsessief loopje.

Dat lijkt me jouw vrijheid.

Of, vanuit ander perspectief, de jouzelf opgelegde vrijheid, vandaar de loop.

Mijn vrijheid is nog niet zozeer niet na te hoeven denken over vrijheid, hoewel dat vaak zo is tijdens dromen. Een definitie voor mij van vrijheid is fouten kunnen maken. Je bent geprogrammeerd om geen fouten te maken, doe je dat toch dan maak je gebruik van jouw vrijheid. Slapen en dromen zou je dan ook fout kunnen noemen omdat je afwezig bent om acute problemen op te lossen. Los ze nu eens niet op, dat is van de vrijheid proeven...

Neuh, ik zie dat anders.

Jouw vrijheid is hoe je bent. En met een bepaald programma doe jij andere dingen dan anderen.

Jouw processor, ook al lijkt hij heel veel op die van anderen, is uniek.

Zelfs met hetzelfde programma krijg je andere antwoorden.

Jouw programma geef je door aan je kinderen, die dat programma op hun processor gaan draaien.

Of aan andere mensen, de dialoog zorgt voor mutaties, net zoals bij geslachtelijk verkeer, de helft van mij de helft van jouw.

Dat gedrocht is een nieuwe processor met een programma, gevoed door de vorige.

Er is geen garantie dat die nieuwe processor jouw programma op dezelfde manier uitvoert.

Daarom maakt het niet uit of we allemaal hetzelfde programmaboekje hebben (determinisme) EN dat we allemaal hetzelfde "acteren" (vrije wil)

Iedereen volgt zijn programma zonder te weten waar het naar toe gaat.

(herprogrammering) en daar is, volgens mij, filosofie, natuurkunde en ik-weet-wat-voor-kundes-en sofen-en-nomen-en-logen uit geboren.

Ik persoonlijk vind dat schitterend!

OK, ik vond het begrip "evaluatiemachine" voor de werking van de hersenen wel een openbaring.

Mooi begrip, maar wat evalueert die machine?

Is die turing compleet? kan die overweg met toestanden die meerdere oorzaken hebben?

5!

Evaluatiemachine, wat is 5?

De som van 1+4, 2+3, 3+2 en 4+1
Oh, en van 0+5 en 5+0.

Evaluatiemachine, wat was de oorspronkelijke som?
de som van 1+4, 2+3 .. etc.

Nee, de mens is geen goede evaluatiemachine.
Of een hele goeie, dat moet ik nageven, want hij kan een antwoord geven op het bovenstaande probleem. 5? 2+3=5!

Iets dat Douglas Adams al begreep:
42!

The answer to life the universe and everything.

Evaluatie is een begrip dat de discussie over vrije wil omzeilt. Ook al heb je geen vrije wil en is alles gedetermineerd, toch evalueer je en wijzig je soms gedrag naar aanleiding van de conclusies uit de evaluatie

Evaluatie gaat dus om aanpassing, de hersenen zijn een regelorgaan.