Beter weten
Geplaatst: 31 aug 2012, 18:47
Beter weten
Laten zien dat je het beter weet is een grote motivatie om de discussie aan te gaan. Je zou kunnen zeggen dat als iemand het idee niet heeft dat hij of zij het beter weet, dat de zin om een discussie aan te gaan verdwijnt. Wat nog wel kan is dan veel vragen stellen, zoals Socrates, in de hoop dat je wat leert. Socrates had het idee dat je jezelf alleen maar via het logisch verstand hoefde te herinneren.
Maar stel dus dat iedereen zich alles zou herinneren, en dan dus alles zou weten. Dan was er geen motivatie meer om discussies te houden, of wel?
Er zijn ook wel actuele kwesties, wat we in actuele situaties kunnen doen. Als iemand veel weet zal deze misschien goed weten wat te doen, maar het zal dan ook zijn dat anderen goed weten wat ze willen en dat dit misschien ingaat tegen wat je zelf wilt. Dan zou overleg, niet zozeer discussie, wel weer nodig kunnen zijn. Hoewel als je goed weet wat de anderen willen kun je al van te voren bedenken wat het resultaat zal zijn van overleg en daar naar handelen, dan is het daadwerkelijke overleg ook weer niet nodig.
Als iemand zegt te houden van discussie, dan komt het er misschien op neer dat deze persoon gemotiveerd wordt door het idee het beter te weten. Wanneer is het nu daadwerkelijk zo dat je het beter weet, dat is dan toch weer op de momenten dat discussie overbodig is. Waar mensen die van discussies houden dus van houden is hierbij de ongelijkheid, waarbij zij een soort overwicht kunnen hebben en macht kunnen uitoefenen over de ander, een machtsspel dus.
Of zou er nog een andere motivatie kunnen zijn?
Met mensen onderling contact hebben en in gesprek zijn vervult waarschijnlijk ook wel de behoefte om samen te zijn. Dan zou het in discussie niet zozeer gaan om het beter weten, de inhoud is als het ware niet belangrijk, alleen de vorm is belangrijk, men geeft en neemt aan en van elkaar de aandacht, is zodoende fijn met elkaar bezig, en beleeft hieraan een existentiële vervulling.
Dat klinkt aannemelijk, maar het betekent wel dat er minimaal twee soorten motivatie zijn binnen discussies.
Het lijkt er wel op neer te komen dat in discussie je jezelf kunt profileren. Aan de ene kant als iemand die een inhoudelijke speler is, gemotiveerd door het idee het beter te weten, en aan de andere kant iemand die een vormelijke speler is, gemotiveerd om evenwicht in aandacht te hebben naar elkaar toe.
Als discussies dan ergens toe leiden dan is het dat deze profilering meer uitgesproken wordt. Mijn tekst tot nu toe is erg inhoudelijk en gemotiveerd door de behoefte het beter te weten. Maar de behoefte om met anderen te delen in aandacht blijft ook aanwezig en raakt gefrustreerd als je het spel van het beter weten te goed kunt spelen. Er is dan op een gegeven moment niemand meer die wil reageren, of de reacties zijn overdreven niet-inhoudelijk.
De eer om een zoeker naar waarheid te zijn, inhoudelijk, leidt automatisch tot een sociaal isolement.
Aan de andere kant is alle om elkaar heen praten, vormelijk, een weg naar nietszeggendheid.
Het gulden midden voor discussies is dan dat men streeft naar een gesprek waarin wel informatie wordt uitgewisseld, maar waarbij de informatie geen verticale status uitdrukt. Dat wil zeggen dan beschouwt men dus “waarheid†niet als iets verheffends, maar als iets van een collectief bezit waarin men vooral deelt. Het gaat er dan niet om dat iemand iets beter weet, maar dat iemand voorstellen doet, hypotheses opstelt, gedachten uitdrukt, waarin we allemaal kunnen delen. Het is dan geen spel van wie er gelijk heeft, een hogere status heeft, maar een spel van een kennisklimaat scheppen.
Stel je voor de ideale wereld, waarin mensen in kennisklimaat delen, wie is daar al voor geschikt? Zal daar ooit iemand van de mensen voor geschikt zijn? Is de Nietzscheaanse Ãœbermensch daartoe geschikt? Of is dat juist iemand voor wie de ongelijkheid en verticale spanningen wenselijk blijven?
Laten zij die het wat dat betreft beter weten hun mond openen, of juist dicht houden.
Laten zien dat je het beter weet is een grote motivatie om de discussie aan te gaan. Je zou kunnen zeggen dat als iemand het idee niet heeft dat hij of zij het beter weet, dat de zin om een discussie aan te gaan verdwijnt. Wat nog wel kan is dan veel vragen stellen, zoals Socrates, in de hoop dat je wat leert. Socrates had het idee dat je jezelf alleen maar via het logisch verstand hoefde te herinneren.
Maar stel dus dat iedereen zich alles zou herinneren, en dan dus alles zou weten. Dan was er geen motivatie meer om discussies te houden, of wel?
Er zijn ook wel actuele kwesties, wat we in actuele situaties kunnen doen. Als iemand veel weet zal deze misschien goed weten wat te doen, maar het zal dan ook zijn dat anderen goed weten wat ze willen en dat dit misschien ingaat tegen wat je zelf wilt. Dan zou overleg, niet zozeer discussie, wel weer nodig kunnen zijn. Hoewel als je goed weet wat de anderen willen kun je al van te voren bedenken wat het resultaat zal zijn van overleg en daar naar handelen, dan is het daadwerkelijke overleg ook weer niet nodig.
Als iemand zegt te houden van discussie, dan komt het er misschien op neer dat deze persoon gemotiveerd wordt door het idee het beter te weten. Wanneer is het nu daadwerkelijk zo dat je het beter weet, dat is dan toch weer op de momenten dat discussie overbodig is. Waar mensen die van discussies houden dus van houden is hierbij de ongelijkheid, waarbij zij een soort overwicht kunnen hebben en macht kunnen uitoefenen over de ander, een machtsspel dus.
Of zou er nog een andere motivatie kunnen zijn?
Met mensen onderling contact hebben en in gesprek zijn vervult waarschijnlijk ook wel de behoefte om samen te zijn. Dan zou het in discussie niet zozeer gaan om het beter weten, de inhoud is als het ware niet belangrijk, alleen de vorm is belangrijk, men geeft en neemt aan en van elkaar de aandacht, is zodoende fijn met elkaar bezig, en beleeft hieraan een existentiële vervulling.
Dat klinkt aannemelijk, maar het betekent wel dat er minimaal twee soorten motivatie zijn binnen discussies.
Het lijkt er wel op neer te komen dat in discussie je jezelf kunt profileren. Aan de ene kant als iemand die een inhoudelijke speler is, gemotiveerd door het idee het beter te weten, en aan de andere kant iemand die een vormelijke speler is, gemotiveerd om evenwicht in aandacht te hebben naar elkaar toe.
Als discussies dan ergens toe leiden dan is het dat deze profilering meer uitgesproken wordt. Mijn tekst tot nu toe is erg inhoudelijk en gemotiveerd door de behoefte het beter te weten. Maar de behoefte om met anderen te delen in aandacht blijft ook aanwezig en raakt gefrustreerd als je het spel van het beter weten te goed kunt spelen. Er is dan op een gegeven moment niemand meer die wil reageren, of de reacties zijn overdreven niet-inhoudelijk.
De eer om een zoeker naar waarheid te zijn, inhoudelijk, leidt automatisch tot een sociaal isolement.
Aan de andere kant is alle om elkaar heen praten, vormelijk, een weg naar nietszeggendheid.
Het gulden midden voor discussies is dan dat men streeft naar een gesprek waarin wel informatie wordt uitgewisseld, maar waarbij de informatie geen verticale status uitdrukt. Dat wil zeggen dan beschouwt men dus “waarheid†niet als iets verheffends, maar als iets van een collectief bezit waarin men vooral deelt. Het gaat er dan niet om dat iemand iets beter weet, maar dat iemand voorstellen doet, hypotheses opstelt, gedachten uitdrukt, waarin we allemaal kunnen delen. Het is dan geen spel van wie er gelijk heeft, een hogere status heeft, maar een spel van een kennisklimaat scheppen.
Stel je voor de ideale wereld, waarin mensen in kennisklimaat delen, wie is daar al voor geschikt? Zal daar ooit iemand van de mensen voor geschikt zijn? Is de Nietzscheaanse Ãœbermensch daartoe geschikt? Of is dat juist iemand voor wie de ongelijkheid en verticale spanningen wenselijk blijven?
Laten zij die het wat dat betreft beter weten hun mond openen, of juist dicht houden.