Afkeer van het banale

[Kiro]

Afkeer van het banale

Afkeer van het banale is geen mens vreemd. We treffen het aan in de wereldliteratuur sinds mensenheugenis, d.i. we komen het op het spoor juist door het ontbreken eraan.

Niet voor niets verhaalden de Sumeriërs over een halfgoddelijke Gilgamesh die grootse daden verrichtte, niet voor niets ontbreekt vermelding van de stoelgang in de Ilias. Slapen, het uitgschakelen van het dagelijkse actieve bewustzijn, treffen we wel aan, maar dit is vaak nodig voor de chronologie van het verhaal, ofwel om visoenen te kunnen laten opdraven. Hoevaak niet worden klassieke heroën immers in hun somnatische ogenblikken aangedaan door divine entiteiten? Banaliteit in de vorm van voedsel treft men ook wel aan, maar waar dit in het Gilgamesj-epos slechts dient om Enkidu af te zetten tegen de beschaving, daar leidt het nuttigen van een stuk fruit in Genisis al spoedig tot moralisering, overgeneralisering en schaamteloze wreedheden, en ook Plato laat het symposion niet links liggen voor een ferme uitwijding over de pijnlijk onbanale abstractheden des levens. Kortom, als we in de Aeneïs een groots maal te lezen krijgen, dan dient men zich ervan bewust te zijn dat er rijkdom, heldendaad, zwanenzang en vertier is, het epicurische des levens wat diezelfde auteurs in hun zedenlessen feitelijk vaak af trachten te zweren. Het wekt het gedroom en de afgunst van de gewone man (hoorder dan wel lezer). Dat de onevenredige schranspartijen na het zware tafelen overigens allerhande gastro-entrische ongemakken optreden blijft verzwegen, net als de venerische problemen na de orgiën. Slechts een enkele maal wordt voedselbejag afgestraft, zoals bij Aeneas, als hij het vee van de Hesperiden aan een spit wil steken, of bij Odysseus, op het eiland met de überschranzende cycloop, met een mond en maag te monsterlijk dat deze geen verdere gastronomische descripties toegedicht krijgt. Nee, men houdt het menselijk, doch onalledaags. Vermelding van consumptie der spijzen is slechts een míddel tot, nooit een doel op zich. Idem voor de slaap.

De Bijbel bevat alles wat de moderne lezer zich maar wensen kan: moord, liefde en doodslag, en om die reden bevat het boek der boeken deze informatie ook. Veel exalterender kan het immers niet worden, wanneer een zee ruim baan maakt voor een groep recalcitrante haveloze mensen, waarna de snoodaards van het stuk wel onvrijwillig gedoopt worden. Was het een sommering van het driftleven en de excrementies ervan, dan zou het nooit de universele bestseller geworden zijn. Niet voor niets lezen wij over een wonderverrichtende Jezus, in plaats van over een krabbende en scheten latende Jezus. God manifesteert zich slechts in troonredes waar een leger elitaire taalbeoefenaars zich een week op gestort hebben, maar nergens overvalt hem een humeur of ontvalt hem een chagrijnige sneer. Zo geldt het voor de meeste personages wel, aangezien dialogen tot in de moderne tijd zelden natuurlijke dialogen waren, maar veelal zelfs eerder afwisselende monologen genoemd mogen worden. Snibbigheden, vuige verwensingen, klare taal, het komt wel voor, maar liever niet, en als het voorkomt, dan heeft het ogenblikkelijk ook een dóél. Coornhert zou ik zijn dialogen in elk geval niet durven schrijven dat iemand zo’n last had van een enorme pukkel die hedenmorgen bij het wakkerworden op de neus triomfeerde, noch zou Goethe zijn Faust plannen laten uitkoken bij het doen van de afwas. Grootse daden en gedachtes zijn nu eenmaal niet ontsproten binnen de wanden van het kleinste kamertje des huizes. Kennelijk heeft het publiek gedurende millennia niet de behoefte gehad descripties te lezen over hetgeen iedere doodnormale sterveling dagelijks praktiseert. Neen, millennia lang dondert goddelijke genade en ongenade door de tekst, zoeken niet dood te krijgen stervelingen verschansing in ivoren torens en leggen ganzen gouden eieren. Heeft men in de achttiende eeuw de mythische creaturen en het Hoge Woord eindelijk bedwongen en afgevoerd, dan krijgt men onmiddellijk steriele upperclassperikelen voor de kiezen tot en met Austen aan toe.

Moraal slaat het menselijke uit de karakters, gevoelens bewerken slechts de gemoedstoestand van de lezer, zedenmeesters laten honderdmaal nymfen opdraven met wellustige saters, maar ejaculaties blijven nochtans uit. Zeus is de kwaal der aambeien vreemd, Augustinus beschrijft zijn maandagochtendgevoel niet, Thomas van Aquino vond het niet noemenswaardig theekransjes te beschrijven, en ook de middeleeuwse en vroegmoderne personificaties van gevoelens, deugden, ondeugden en objecten (bijv. Wil, Hoogmoed en Wereld) zullen we niet in teksten aantreffen als zijnde bij elkaar op de koffie om de saaie zondagmiddag door te komen. Naturalisme en realisme bleef tot in de negentiende-eeuw dan ook een luxe, en slechts in de twintigste eeuw durven literatoren groots uit te pakken met de kleinste dagelijkse banaliteiten. Pas toen mocht de mens gewoon mens zijn, in een onttoverde wereld, waar de Heilige Geest zit opgeborgen in een olielamp, en slechts het tikken van de klok klinkt zoals hij thuis klinkt.


Roept u maar...

[Sardonic]

Big Brother, De Gouden Kooi, Oh Oh Etc, etc...

[Intangible Radjanamadjo]

Vroeger schreef men wellicht wat meer over wat buiten hen is (wat men zelf niet is - of wat men wil worden), tegenwoordig zijn we zo doordrongen van zelfbesef en egoisme dat we enkel nog over ons zelf kunnen schrijven etc. Elke scheet op twitter.. zeg nou zelf, wat is nou fijner?

Ik moet overigens bekennen dat ik het ontbreken van banaliteiten in de literatuur helemaal niet erg vind. Zo zeer zelfs dat ik pas na het lezen van je stuk besef dat je idd gelijk hebt, dat het nergens voorkomt.

Ik denk dan ook zelf dat het niet zo zeer een afkeer van het banale is bij mij, maar eerder een afkeer van de verheerlijking van die banaliteit. Dat er banaliteit is, moge duidelijk zijn, dat dit prima is, moge ook duidelijk zijn. Maar die banaliteit tot in den treure verheerlijken of iig in het licht zetten.. wie of wat is daar nou bij gediend?

(leuk stuk btw )

[Sardonic]

Nergens is een groot woord. Here Heeresma was er een kei in.

En Nederlandse films staan bekend om hun banaliteit.

Dus ja, nergens

[Kiro]

Ik had gewoon zin om wat flauwigheden neer te pennen.

Vroeger schreef men wellicht wat meer over wat buiten hen is (wat men zelf niet is - of wat men wil worden), tegenwoordig zijn we zo doordrongen van zelfbesef en egoisme dat we enkel nog over ons zelf kunnen schrijven etc. Elke scheet op twitter.. zeg nou zelf, wat is nou fijner?

Mijn tekst lijkt natuurlijk een mening te verkondigen, maar eigenlijk valt dat best mee. Het lijkt mij logisch dat men liever de blik richt op het vreemde en ongebruikelijke, al was het maar om retorische redenen. Mimetische werkelijkheidsdebatten zijn meer van deze tijd; de middeleeuwer verwachtte iets anders.

Waar het mij om te doen was, is ook dat iedere tekst een ideologie verraadt, want de dingen die er niet in staan zeggen ook wat.

wie of wat is daar nou bij gediend?

Binnen de literatuur tegenwoordig dus wel schijvers. Mutsaert is er eentje, en eh, hoe heet ze nou... Kom er even niet op. Enfin, het gebeurt dus.