Habermas, hoofdstuk 1 'between facts and norms'

Bespreek hier filosofische werken waar je meer van wil weten of die je met anderen wilt delen.
Gesloten
Frederik_DW
Posts in topic: 4
Berichten: 4
Lid geworden op: 13 apr 2012, 14:09
Contacteer:

Habermas, hoofdstuk 1 'between facts and norms'

Bericht door Frederik_DW » 13 apr 2012, 14:25

Beste,

Voor school dien ik het enkele hoofdstukken uit 'between facts and norms' te lezen. De theorie van Habermas heb ik in het nederlands al goed doorgrond, maar in het engels is het toch nog een ander paar mouwen.

Graag had ik de essentie geweten uit het eerste hoofstuk van dit boek, nl.: law as a category of social mediation between facts and norms.

Iemand die me kan helpen?

Hartelijk dank bij voorbaat!

mvg,

Gebruikersavatar
Intangible Radjanamadjo
Posts in topic: 3
Berichten: 3278
Lid geworden op: 14 sep 2005, 15:51
Contacteer:

Bericht door Intangible Radjanamadjo » 14 apr 2012, 02:11

Ik wil opzich best mee helpen, maar dan zou je toch op zijn minst even de engelse en evt nederlandse tekst online dienen te zetten om ons jou te laten helpen :)
The quest is to be liberated from the negative, which is really our own will to nothingness. And once having said yes to the instant, the affirmation is contagious. It bursts into a chain of affirmations that knows no limit. To say yes to one instant is to say yes to all of existence.

Frederik_DW
Posts in topic: 4
Berichten: 4
Lid geworden op: 13 apr 2012, 14:09
Contacteer:

Bericht door Frederik_DW » 14 apr 2012, 13:22

Intangible Radjanamadjo schreef:Ik wil opzich best mee helpen, maar dan zou je toch op zijn minst even de engelse en evt nederlandse tekst online dienen te zetten om ons jou te laten helpen :)
hartelijk dank alvast;)

Hier is de link naar de integrale online versie van het boek, lukt dat om te openen?


Enkel een (ruime) omschrijving van wat in hoofdlijnen verteld wordt in het hoofdstuk zou al leuk zijn, ikzelf heb behoorlijk moeite met het engels en zou niet weten of een nederlandse versie bestaat. Teksten in het nederlands over habermas versta ik goed, maar nu in't engels.. dat is toch even wat anders... :)

Gebruikersavatar
Civilis
Posts in topic: 1
Berichten: 685
Lid geworden op: 29 jan 2010, 02:58
Contacteer:

Bericht door Civilis » 14 apr 2012, 22:05

Je gaat geen voldoende scoren door een verslag van onze interpretaties te maken. Je kan er beter zelf over nadenken, en als je er niet uitkomt helpt je leraar je echt wel
'Power to the one who doesn't want it!' Clawfinger

Gebruikersavatar
Intangible Radjanamadjo
Posts in topic: 3
Berichten: 3278
Lid geworden op: 14 sep 2005, 15:51
Contacteer:

Bericht door Intangible Radjanamadjo » 15 apr 2012, 18:36

nee idd, en daarnaast houdt niemand denk ik er van om huiswerk voor een ander te maken ;)

Maar ik ben wel benieuwd waar het over gaat, 40 pagina's gaat nog een keer.. :P Recht is meestal niet zo mijn ding, dus ben wel geïnteresseerd om er iets van op te steken :P

Verder heeft Civilis gelijk met wat hij zegt :)
The quest is to be liberated from the negative, which is really our own will to nothingness. And once having said yes to the instant, the affirmation is contagious. It bursts into a chain of affirmations that knows no limit. To say yes to one instant is to say yes to all of existence.

Frederik_DW
Posts in topic: 4
Berichten: 4
Lid geworden op: 13 apr 2012, 14:09
Contacteer:

Bericht door Frederik_DW » 15 apr 2012, 22:41

Intangible Radjanamadjo schreef:nee idd, en daarnaast houdt niemand denk ik er van om huiswerk voor een ander te maken ;)

Maar ik ben wel benieuwd waar het over gaat, 40 pagina's gaat nog een keer.. :P Recht is meestal niet zo mijn ding, dus ben wel geïnteresseerd om er iets van op te steken :P

Verder heeft Civilis gelijk met wat hij zegt :)
U heeft in se beiden gelijk, ik vroeg ook niemand om het werkje voor me te maken daar ik het zelf ook wel doe. Ik dacht gwn wat achtergrondinfo te kunnen bemachtigen alvorens het engels van een toch behoorlijk wetenschappelijk niveau te trotseren.

Nuja, na lezing zal ik zélf mijn stukje wel plaatsen hier wanneer het woensdag af is.

Frederik_DW
Posts in topic: 4
Berichten: 4
Lid geworden op: 13 apr 2012, 14:09
Contacteer:

Bericht door Frederik_DW » 18 apr 2012, 09:27

Inleiding

De theorie van het communicatieve handelen is Habermas’ bekendste werkstuk en ‘between facts and norms’ sluit hier naadloos bij aan. Hij wijkt af van de tot dan gangbare theorie dat mensen strategisch handelen. Hij stelt dat mensen dit eigenlijk op een communicatieve manier doen. Strategisch handelen maakt de ander overbodig en focust op het eigen belang. Communicatief handelen daarentegen omarmt de ander en weerspiegelt een sociale samenleving waarin mensen met elkaar proberen tot een consensus. Habermas zal in dit boek zijn theorie van het communicatieve handelen transponeren naar zijn globale visie op de samenleving en het rechtsstatelijk karakter van die samenleving. Wat voor taalhandelingen geldt, geldt ook voor de samenleving. Dit alles blijkt al impliciet uit het eerste hoofdstuk waarin hij aan het recht een zeer belangrijke functie toekent.
Ik koos het eerste hoofdstuk omdat hierin Habermas aangeeft waar hij met het boek naartoe wel en hoe hij daar wil raken.

CHAPTER 1: LAW AS A CATEGORY OF SOCIAL MEDIATION BETWEEN FACTS AND NORMS

Vanaf de verlichting kwam de godsdienstelijke waarheidsaanspraak op de helling te staan. Secularisatie is een belangrijk gevolg van de verlichting. Wat de kerk verkondigde stond niet meer gelijk met de waarheid. Deze vaststelling ontmantelde haar normativiteit. In de vernieuwde samenleving achtte de Marxistische sociale theorie het niet meer mogelijk om een normatieve theoretische visie op de staat te verwezelijken. Habermas is het hier niet mee eens. Het Marxisme ziet de nieuwe kapitalistische samenleving als één economisch systeem terwijl Habermas deze opdeelt in een communicatieve leefwereld en een resultaatgericht systeem.

Ondanks dat Habermas in theoretische zin een punt heeft kunnen we ons toch afvragen of dit ook doorschemert in de praktijk. Via de communicatieve leefwereld kunnen we inderdaad de politieke landschap zelf kleuren. Maar wat voor nut heeft een communicatieve leefwereld als deze geen invloed kan uitoefenen op een ontketend economisch systeem dat niet meer beïnvloed kan worden door ons rechtssysteem? De economische en financiële crisis lijkt dit te bevestigen. Het lijkt alsof we de grip op het economische systeem kwijt zijn. De meest prangende actuele vraag is of de wereld er in zal slagen om de losgeslagen economie opnieuw te responsabiliseren en de macht van het geld in te perken.

Verder stelt Habermas dat facticiteit en normativiteit niet meer samenvallen. Feitelijkheid en geldigheid in de traditionele samenleving vielen samen omwille van de transcendente autoriteit van de kerk. Het gedachtegoed van metafysische filosofen is achterhaald door de wetenschappelijke vooruitgang. Onder andere het onderscheid dat Kant maakte tussen de noumenale en fenomenale werkelijkheid is niet meer overtuigend. De praktische rede van Kant is volgens Habermas onhoudbaar geworden. In onze pluriforme samenleving kunnen geen algemeen geldende waarden worden geformuleerd. Hij schuift het alternatief van de communicatieve rede naar voor. Het grootste voordeel m.i. tegenover de praktische rede is dat deze communicatieve rede evolutief is, ze is historisch gebonden. Deelnemers aan een gespreksituatie kunnen normatieve normen later opnieuw thematiseren en hernegotiëren.

De communicatieve rede vindt zijn bestaan in de taal. Habermas stelt dat de communicatieve rede een gids is voor het reconstrueren van het netwerk van de discoursen die de matrix bieden van waaruit democratisch gezag ontspruit.

Habermas klaagt ook aan dat de politieke en de juridische theorie heen en weer geslingerd worden tussen feitelijkheid en geldigheid, dat beide theorieën in kampen uiteenvallen die nauwelijks nog iets gemeen hebben met elkaar. Aldus moet de sociale theorie via nieuwe wetenschappelijke uitgangspunten worden belicht.

Deze communicatieve rede draagt ook een algemeen geldende waarde in zich, wat Habermas Kant net verwijt. Op het eerste gezicht lijkt het alsof het volk vrij kan discussiëren. Weliswaar is het gegeven (nl. de procedurele communicatie) om tot die inzichten te komen ook algemeen geldend en onveranderlijk. Er is geen andere weg mogelijk om aanpassingen te verwezenlijken tenzij men via dezelfde procedurele discussie de communicatieve rede verwerpt waarna in het slechtste geval een soort anarchie-van-het-strategische-handelen dreigt.
Een andere kritiek komt van Foucault die zijn a-priori subjecttheorie verwerpt als zijnde utopisch. Hij gaat uit van een voorafgegeven constellatie van gegevens om daarna kennis te verwerven. Simpeler gesteld, Foucault vindt het utopisch dat men eerst een heel theoretisch discours uitwerkt en pas daarna kijkt hoe kennis kan ontstaan uit dit discours.

1.1 Meaning and truth: on the immanent Tension between facticity and validity

De ommekeer naar het taalkundige begint in navolging van Frege. Die poneert dat gedachten zich niet zuiver tonen, ze komen altijd gehuld in het kleed van taal en specifiek als volzinnen. Hij meent dat denken talig is en dat we om die reden taal moeten analyseren. Enkel dankzij taalkundige correctheid komen deze vertaalde gedachten voor iedereen op eenzelfde manier tot uiting. C.S. Pierce, de grondlegger van de Semiotiek, nam de volgende stap en stelde dat communicatie het hart van de taalkundige verwezenlijkingen is. Hij stelt ook tegenover het traditionele tweetermige denken een nieuwe drietermige figuur op (tekens, objecten en diegene die interpreteert en die hij ook als een ‘teken’ ziet). Zo komt er een oneindige keten van tekens tot stand en is er dus geen vaste betekenis verbonden aan een object zoals in de traditionele tweetermige denkwijze. Bij Habermas zal ook niets een vaste betekenis hebben, alles kan worden gethematiseerd.

Habermas stelt verder dat communicatie is gebaseerd op de veronderstellingen dat:
- communicatie zoals uitdrukkingen dezelfde betekenis behoudt.
- Uitspraken worden gedaan als feiten.
- Verklaringen moeten kunnen verdedigd worden.

Na deze taalkundige ommekeer stelt habermas dat er een spanning is tussen facticiteit en normativiteit. Dit blijkt uit de 3 veronderstellingen over communicatie die Habermas hierboven maakt. Concreet is deze spanning zeker te zien in het recht. Het uiteenvallen van de traditionele samenleving en de daaropvolgende secularisering zorgden ervoor dat facticiteit en normativiteit gesplit werden. De rechtsnorm kan tussen beide terug bemiddelen door zowel rechtszekerheid te verschaffen (facticiteit) alsook de normatief ‘juiste’ regels te poneren doorheen een democratische besluitvorming (normativiteit).

1.2 Transcendence from within: Managing the risk of dissension through lifeworld backgrounds

De veronderstellingen die in taal aanwezig zijn kunnen fout lopen, maar ze blijven wel nodig voor élk gebruik van de taal op een communicatieve wijze.

De individuele actoren moeten de spanning tussen facticiteit en normativiteit ongedaan maken door de creatie van recht via een communicatieve procedure. Het risico op onenigheid is hierbij groot. In zo een geval kan men de tegengestelde eisen opzij schuiven, dure discoursen aangaan, de communicatie afbreken of overgaan tot strategische actie.
In de leefwereld maken we telkens onbewust veronderstellingen (=achtergrondkennis) als we communiceren en dit leidt ertoe dat communicatie toch vaak succesvol is. Ook al zijn deze veronderstellingen vaak feilbaar. Deze kennis is drievoudig: kennis van de objectieve en subjectieve wereld en van normatieve verwachtingen in de sociale wereld Deze achtergrondkennis wordt in beginsel niet gethematiseerd tot op een moment de overeenstemming erover zou verdwijnen. Ze vormen het sociale a-priori van de intersubjectieve talige overeenstemming. Deze kennis stabiliseert de spanning tussen facticiteit en geldigheid.

De leefwereld is een complex van elkaar doordringende culturele tradities, sociale orders en persoonlijke identiteiten. Hier ziet Habermas inherent fuserende krachten die facticiteit en normativiteit samenbrengen. De verwantschap van cultureel gevormde samenlevingen laat toe om via de gemeenschappelijke historische achtergrond die men draagt facticiteit en validiteit te verzoenen en te komen tot een rationele communicatie.

Als de leefwereld pluraler wordt, wordt de gedeelde achtergrond minder en wordt het steeds moeilijker om tot een consensus te komen. Dit is met name het geval in onze geseculariseerde en gedesacraliseerde wereld. Nu moeten normatieve oders worden onderhouden zonder de metasociale garanties. Vraag is dus: hoe worden sterk verscheiden en verschillende leefwerelden sociaal geïntegreerd als het risico op onenigheid toeneemt in de sfeer van de communicatieve actie, die nu losgekoppeld is van de sacrale autoriteiten?

Bij onenigheid in de monderne samenleving moeten de actoren zélf tot overeenstemming komen over de normatieve regulering van strategische interacties. Deze regels moeten aan de ene kant de actoren ertoe brengen dat ze zich gebonden voelen om hun gedrag op de gewenste wijze aan te passen zodat men handelen vanuit strategische oogmerk verhindert. Aan de andere kant worden deze regels ook afgedwongen via een maatschappelijke integrerende kracht. Het moet gaan om regels met een autoriteit die normativiteit opnieuw uitrust met facticiteit tot stand gekomen uit communicatief handelen. Deze autoriteit is het moderne recht. Het markeert het bereik van de individuele vrijheden en is afgestemd op het strategische streven van particuliere belangen. Hiermee zorgt Habermas voor een morele emancipatie van de rechtsnorm in de leefwereld en het is toch een grote verdienste om zo normativiteit en facticiteit dichter bij elkaar te brengen.



1.3 Dimensions of Legal validity

Hij neemt afstand van het natuurrechtelijke denken van onder andere Kant. Zijn recht is positief recht, opgelegd door de overheid. Men kan niet meer zelf het recht in eigen handen nemen om gedaan onrecht teniet te doen. Vanaf nu moet men juridische stappen ondernemen. Belangrijk is dat ook de overheid niet willekeurig kan optreden.

Kant ziet de relatie tussen facticiteit en normativiteit in de rechtsfeer als een interne band dat het recht heeft met dwang en vrijheid. Recht is vanaf de start verbonden met dwang, deze dwang is geoorloofd om de belemmering van de vrijheid te vermijden. Bij het positieve recht zijn facticiteit en normativiteit van elkaar gescheiden. Normativiteit kan enkel bereikt worden wanneer het recht via de voorgeschreven procedures is ontwikkeld. De factictieit hangt af van het gerechtelijk ondersteunend apparaat. Hieruit concludeert Habermas dat legitieme rechtsordes moeten worden opgezet.

Het positief recht kan zowel normatief als feitelijk zijn. De feitelijkheid zal blijken uit de mate van afdwingbaarheid en de normativiteit uit de legitimiteit van de wetgevingsprocedure. Omdat het recht zowel facticiteit als normativiteit kent, kan het op twee manieren worden benaderd. Men kan zich aan rechtsnormen houden omwille van het respect dat men heeft voor de wet (de communicatieve handelaar gaat de legitimiteit van de regel achterna), of men kan er zich louter aan houden uit vrees voor sancties (dit zal het geval zijn voor de strategische handelaar). Het moet de bedoeling van elke rechtsorde zijn dat men het recht volgt uit respect voor de wet en uit vrije wil. Zo wordt normativiteit weer optimaal verenigd met facticiteit.
Het wetgevingsproces is logischerwijze dé plaats in het rechtssysteem waar de sociale integratie zich voordoet. Hier komt zijn voorkeur voor de democratie weer boven en stelt hij ook dat de regels moeten worden opgemaakt via de communicatieve procedure. Hij besluit met: de positiviteit van het recht is verbonden met de belofte dat democratische legislatieve processen de veronderstelling rechtvaardigen dat opgestelde normen rationeel aanvaardbaar zijn.

Habermas ziet in dat zijn theorie van de communicatieve rede inherente feilbaarheid in zich draagt. De waarheidsclaims uit deze rede zijn onder voorbehoud van betwisting. Dit proces van de rede moet volgens Habermas geïnstitutionaliseerd worden in het rechtssysteem zodat het concept zelf geen gevaar kan lopen. Afgezien van deze beperking, is het permanente risico van tegenstrijdigheid gehandhaafd in het lopende discours. Hier spreekt Habermas zijn theorie impliciet tegen. Zijn subjecttheorie is a priori. Hij stelt dat de communicatieve rede inherent aanwezig is in ons gedrag. Het feit dat we die rede eerst door regelgeving moeten implementeren vooraleer we zekerheid verwerven over zijn succesvolle uitvoering spreekt dit tegen. In feite is Habermas een voorstander van een deliberatieve democratie die bereikt wordt doorheen de rede. Dit is eerder een persoonlijke maatschappelijke opvatting dan wel een onmiskenbaar a priori gegeven.

Het moderne recht ontheft individuele actoren van de taak tot sociale integratie. De individuele actoren zijn al overbelast door hun pogingen om tot overeenstemming te komen. Zo worden de twee facetten van het recht verenigbaar, namelijk zijn positiviteit verwezenlijkt door de overheid en de eis van rationele aanvaardbaarheid door de individuele actoren doorheen een communicatief proces. Ik volg Habermas op dit punt waarin hij de facticiteit van het recht als een taak van de overheid laat. Deze is het best gepositioneerd om te oordelen welke straffen effectief zijn in onze samenleving. Het is zo al moeilijk genoeg om tot een consensus over een bepaald thema te komen.
Het recht vindt zijn bindende kracht in de alliantie tussen de facticiteit en de legitimiteit.

Habermas ziet tegenover de communicatieve rede nog 2 systemen integreren in onze samenleving. De economie enerzijds waar geld de voornaamste rol speelt, en anderzijds de administratie waar macht het hoogste goed is. Hier heeft het strategische handelen op het eerste zicht vrij spel. Maar beide systemen zijn ook ingebed in het rechtsysteem en zijn er zo gereguleerd dat ze in functie staan van de leefwereld. Hij wijst er terecht op dat we moeten oppassen voor een te geringe regulering van deze systemen aangezien zij zich zouden kunnen losrukken van ons rechtsysteem en de leefwereld afhankelijk maken van hun in plaats van omgekeerd (zie kritiek boven). Dit noemt Habermas de kolonisering van de leefwereld.

Gebruikersavatar
Intangible Radjanamadjo
Posts in topic: 3
Berichten: 3278
Lid geworden op: 14 sep 2005, 15:51
Contacteer:

Bericht door Intangible Radjanamadjo » 19 apr 2012, 00:33

mmm interessant en verontrustend.. de laatste alinea beschrijft precies wat er nu fout gaat..
The quest is to be liberated from the negative, which is really our own will to nothingness. And once having said yes to the instant, the affirmation is contagious. It bursts into a chain of affirmations that knows no limit. To say yes to one instant is to say yes to all of existence.

Gesloten

Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers en 5 gasten