Filosofieforum.nl

Deliberatieve democratie

Fishkin stelde in dat fameuze stuk (staat niet online) in The Atlantic voor om 1.500 burgers uit heel Amerika voor twee weken bijeen te brengen, samen met alle presidentskandidaten van de Republikeinen en de Democraten. De burgers zouden die kandidaten kunnen uithoren over hun plannen en met elkaar kunnen overleggen. Hun beraadslagingen zouden op tv te volgen zijn, zodat ook andere burgers meer gemotiveerde keuzes konden maken.

‘Opiniepeilingen meten wat het publiek denkt als het niet denkt. Een deliberatieve peiling meet wat het publiek zou denken als het de kans kreeg om na te denken’
Heel bewust nam Fishkin twee aspecten uit de Atheense democratie over: de deelnemers zouden geloot worden en ze zouden een vergoeding krijgen, om maximale diversiteit te garanderen. ‘De politieke gelijkheid komt er door te werken met een toevalssteekproef. In theorie heeft elke burger dan dezelfde kans om als deelnemer gekozen te worden.’

De gelijke verdeling van politieke kansen: het Atheense ideaal herrees uit zijn as.

Maar wat Fishkin Lees hier een goed interview met hem. met zijn steekproef beoogde was meer dan een zoveelste opiniepeiling: ‘Zulke peilingen meten wat het publiek denkt als het niet denkt. (…) Een deliberatieve peiling daarentegen meet wat het publiek zou denken als het de kans kreeg om na te denken.’

De term deliberatieve democratie was geboren, een democratie waarbij burgers niet alleen stemmen op politici, maar ook spreken met elkaar en met experts.

Deliberatieve democratie is een vorm van democratie waarbij collectieve beraadslaging centraal staat en waarin deelnemers aan de hand van informatie en argumentatie concrete, rationele oplossingen formuleren voor maatschappelijke uitdagingen. Oplossingen waarmee ze het conflict niet uit de weg gingen, maar leefbaar maakten. Om te vermijden dat enkele mondige deelnemers het groepsproces kapen, wordt doorgaans gewerkt met kleinere subgroepen, professionele gespreksleiders en een uitgetekend scenario.

De literatuur over deliberatieve democratie is de laatste jaren zowat ontploft, maar de inspiratie is 2500 jaar oud. Fishkin zei zelf: ‘Die combinatie van politieke gelijkheid en deliberatie gaat terug op het oude Athene, waar een deliberatieve microkosmos van verschillende honderden mensen, door het lot gekozen, cruciale besluiten trof. Met de teloorgang van de Atheense democratie raakte die praktijk in onbruik en daarna in vergetelheid.’