Oordeelsvermogen volgens Kant

Discussies in je eigen vakjargon.
Gesloten
Gebruikersavatar
Morika
Posts in topic: 12
Berichten: 21
Lid geworden op: 24 apr 2014, 12:20
Contacteer:

Bericht door Morika » 06 mei 2014, 19:44

Wat de onderwerpen van de drie kritieken betereft, ik zou zeggen dat de nadruk in de eerste op de zuivere rede ligt, in de tweede op de moraal (en niet zozeer op het begeren, oftewel de lust en de onlust) terwijl de derde uiteindelijk uiteenvalt in twee aparte stukken. Sommige mensen spreken er zelfs van dat de laatste kritiek eigenlijk de derde en de vierde genoemd zouden moeten worden, maar dat Kant ze maar in één boek heeft verpakt, omdat ze anders wat te dun zouden zijn (gemeten in aantallen bladzijden dus).

Wat het gevoel betreft, in de eerste kritiek zegt hij meen ik ergens dat het gewoon een soort empirische waarneming is, maar dan niet van de buitenwereld (via de zintuigen) maar van de binnenwereld. Met het begeren (maar ook met het verafschuwen) is altijd steeds lust en onlust verbonden (maar niet omgekeerd overigens)

Ik denk dus niet dat Kant bepaalde gevoelens probeert te objectiveren. Ik zal (als ik wat meer tijd heb) nog eens kijken wat hij daar in zijn eerste kritiek over zegt, ik laat het hier dan wel weten.

De betekenis van Kant tenslotte is niet alleen dat hij alles goed doordacht heeft, maar dat hij tevens een soort standaard geschapen heeft die mogelijk een gemeenschappelijke vocabulair vomt. In die zin is hij verplichte kost voor iedereen die op niveau een beetje met filosofie bezig wil zijn (op straffe van het uitgesloten zijn van verdere communicatie). Vroeger dacht ik ook in termen van gevoel versus rede (of verstand), maar dat standpunt kan ik niet meer innemen. Gevoelens zijn weliswaar werkelijk en waar, maar ze voegen aan het denken niet méér toe dan het gevoel van hitte als je te dicht bij de kachel komt of het gevoel van kilte en natheid als je buiten door een wolkbreuk bent overvallen. Oftewel, gevoelens zijn wellicht universeel (en wellicht cultuurgebonden, maar dat kan dus ook komen omdat men zijn filosofie nog niet op orde heeft) , maar voor de filosofie kunnen ze niet van belang zijn als je ze nog niet in een filosofisch kader of vocabulair gezet hebt. Bovendien zijn ze zonder filosofie nog niet makkelijk op één noemer te zetten: een gevoel van haat of jaloezie (versus bijvoorbeeld een rivaal in de liefde) moet als iets volstrekt anders gezien worden dan een gevoel van onrecht wanneer iemand onrechtvaardig wordt behandeld, of dan het gevoel "dat er iets niet klopt" (of juist wel, gevoelens kunnen ook heel positief uitpakken natuurlijk) wanneer de wiskundeleraar een wiskundig bewijs van een van zijn leerlingen nakijkt. Onrechtvaardigheid is immers iets dat geen natuurlijk fenomeen is maar dat een filosofie nodig heeft om te kunnen bestaan, het is niet als object in de natuur waarneembaar., en voor die wiskundeleraar geldt iets dergelijks.

Gebruikersavatar
yopi
Posts in topic: 17
Berichten: 7871
Lid geworden op: 22 aug 2007, 16:28
Contacteer:

Bericht door yopi » 11 mei 2014, 14:07

Morika schreef:Wat de onderwerpen van de drie kritieken betereft, ik zou zeggen dat de nadruk in de eerste op de zuivere rede ligt, in de tweede op de moraal (en niet zozeer op het begeren, oftewel de lust en de onlust) terwijl de derde uiteindelijk uiteenvalt in twee aparte stukken. Sommige mensen spreken er zelfs van dat de laatste kritiek eigenlijk de derde en de vierde genoemd zouden moeten worden, maar dat Kant ze maar in één boek heeft verpakt, omdat ze anders wat te dun zouden zijn (gemeten in aantallen bladzijden dus).

Prima. Ik probeerde aan te geven een indeling aan de hand van vermogens van de mens, met de vraag of de derde misschien dan over het vermogen tot voelen gaat.
Ik bedoel: Je kunt ook indelen met de bekende vragen van Kant:
1e deel: Wat kunnen wij kennen?
2e deel: Wat moeten wij doen?
3e deel: Wat mogen wij hopen?


Wat het gevoel betreft, in de eerste kritiek zegt hij meen ik ergens dat het gewoon een soort empirische waarneming is, maar dan niet van de buitenwereld (via de zintuigen) maar van de binnenwereld. Met het begeren (maar ook met het verafschuwen) is altijd steeds lust en onlust verbonden (maar niet omgekeerd overigens)

Dat is dan toch in het licht van wat tot het denken en wat tot het waarnemen behoort.

Ik denk dus niet dat Kant bepaalde gevoelens probeert te objectiveren. Ik zal (als ik wat meer tijd heb) nog eens kijken wat hij daar in zijn eerste kritiek over zegt, ik laat het hier dan wel weten.

Dat zou ik wel willen weten. Ik heb aangegeven wat ik met objectiveren bedoel voor zover ik nog weet ..

De betekenis van Kant tenslotte is niet alleen dat hij alles goed doordacht heeft, maar dat hij tevens een soort standaard geschapen heeft die mogelijk een gemeenschappelijke vocabulair vomt. In die zin is hij verplichte kost voor iedereen die op niveau een beetje met filosofie bezig wil zijn (op straffe van het uitgesloten zijn van verdere communicatie).

Mee eens

Vroeger dacht ik ook in termen van gevoel versus rede (of verstand), maar dat standpunt kan ik niet meer innemen. Gevoelens zijn weliswaar werkelijk en waar, maar ze voegen aan het denken niet méér toe dan het gevoel van hitte als je te dicht bij de kachel komt of het gevoel van kilte en natheid als je buiten door een wolkbreuk bent overvallen. Oftewel, gevoelens zijn wellicht universeel (en wellicht cultuurgebonden, maar dat kan dus ook komen omdat men zijn filosofie nog niet op orde heeft) , maar voor de filosofie kunnen ze niet van belang zijn als je ze nog niet in een filosofisch kader of vocabulair gezet hebt. Bovendien zijn ze zonder filosofie nog niet makkelijk op één noemer te zetten: een gevoel van haat of jaloezie (versus bijvoorbeeld een rivaal in de liefde) moet als iets volstrekt anders gezien worden dan een gevoel van onrecht wanneer iemand onrechtvaardig wordt behandeld, of dan het gevoel "dat er iets niet klopt" (of juist wel, gevoelens kunnen ook heel positief uitpakken natuurlijk) wanneer de wiskundeleraar een wiskundig bewijs van een van zijn leerlingen nakijkt. Onrechtvaardigheid is immers iets dat geen natuurlijk fenomeen is maar dat een filosofie nodig heeft om te kunnen bestaan, het is niet als object in de natuur waarneembaar., en voor die wiskundeleraar geldt iets dergelijks.
Op dat gevoel kom ik misschien in een ander topic nog terug. Op zich kan ik me wel in je redenering vinden, maar ik heb het niet zo op orde voor mezelf en dus (mede dank zij jouw redenering) het gevoel dat er meer over te zeggen valt en dan buiten het kader van dit topic.
"Eruditie is alleen weggelegd voor loosers".
(Umberto Eco: Het Nul-Nummer)

Gebruikersavatar
Morika
Posts in topic: 12
Berichten: 21
Lid geworden op: 24 apr 2014, 12:20
Contacteer:

Bericht door Morika » 11 mei 2014, 15:56

Zoals beloofd heb ik even gekeken waar in de eerste Kritiek het (Duitse) woord "Gefühl" voorkomt (hetzij zelfstandig, hetzij in een samenstelling of meervoud) en die passages worden hier volgens de officiële vertaling, zal ik maar zeggen (die van Jabik Veenbaas en Willem Visser), weergegeven. Het paginanummer van de Nederlandse vertaling staat erbij evenals het standaard paginanummer (het B-nummer) van de originele versie. Het gaat alleen om het voorkomen in de tweede herziene druk (1787) want van de eerste heb ik geen digitaal doorzoekbare versie tot mijn beschikking. Het is dus mogelijk dat er in de 1781-versie nog ergens iets over "gevoel" gezegd wordt dat ik hier gemist heb. Dit is louter en alleen een weergave van mijn bevindingen en ik geef (hier vooralsnog) geen enkele duiding of interpretatie.


114 B29 " De transcendentale filosofie is derhalve een wetenschap van de zuivere, louter speculatieve rede. Want al het praktische, voorzover het drijfveren bevat, is betrokken op op gevoelens, die tot de empirische bronnen van kennis behoren."

127 B44 Hier wordt het Duitse woord "Gefühl" simpelweg als "tastzin" vertaald: "...dat ze louter tot de subjectieve aard van onze zintuiglijkheid behoren, bijv. van het gezicht, het gehoor, de tastzin, door de gewaarwordingen van kleur, geluid en warmte, die slechts gewaarwordingen en geen aanschouwingen zijn, en daarom op zichzelf geen kennis opleveren van een object, en al helemaal niet a priori."

141 B66 " Ter bevestiging van deze theorie van de idealiteit van zowel de innerlijke, als de uiterlijke zintuigelijkheid, dus van de idealiteit van alle objecten van de zintuigen als louter verschijningen, kan bij uitstek de opmerking dienen dat alles wat in onze kennis tot de aanschouwing behoort (behalve dan het gevoel van lust en onlust, en de wil, die geen kennis zijn) uitsluitend verhoudingen bevat, en wel van plaatsen in een aanschouwing (uitgebreidheid), verandering van plaatsen (beweging), en wetten volgens welke deze verandering wordt bepaald (bewegende krachten)."

150 B79 " De algemene en zuivere logica verhoudt zich tot de toegepaste logica als de zuivere moraal, die alleen de noodzakelijke zedelijke wetten van een vrije wil in het algemeenbehandelt, tot de eigenlijke deugdenleer, die deze wetten beschouwt bij de aanwezigheid van belemmeringen door gevoelens, neigingen en hartstochten, waaraan de mensen meer of minder onderworpen zijn. Die deugdenleer kan nooit een ware en op bewijs gebaseerde wetenschap opleveren, omdat ze net als de toegepaste logica empirische en psychologische principes behoeft."

220 B168 " ... En dat is nou precies wat de scepticus het liefste zou willen; want al ons inzicht, op grond van de vermeende objectieve geldigheid van onze oordelen, was dan louter schijn, en er zouden lieden te over zijn die deze subjectieve noodzakelijkheid (die gevoeld moet worden) bij zichzelf niet zouden erkennen; men zou dan ook met niemand kunnen twisten over wat enkel en alleen berust op de wijze waarop zijn subject is georganiseerd."

640 B829 De voetnoot bij de frase " Omdat we nu onze aandacht richten op een onderwerp dat de transcendentale filosofie vreemd is..." luidt:

" Alle praktische begrippen richten zich op voorwerpen van welgevallen of misnoegen, d.w.z. van lust of onlust, en dus, tenminste indirect, op voorwerpen van ons gevoel. Maar omdat dat geen kenvermogen is dat dingen voorstelt, en buiten het hele kenvermogen ligt, behoren de elementen van onze oordelen die lust of onlust betreffen, elementen dus van praktische oordelen, niet tot het geheel van de transcendentale filosofie , die uitsluitend met zuivere a priori kennis te maken heeft."

Gebruikersavatar
yopi
Posts in topic: 17
Berichten: 7871
Lid geworden op: 22 aug 2007, 16:28
Contacteer:

Bericht door yopi » 12 mei 2014, 12:24

Dank je wel!

.. ik moet het nog wel even goed lezen en misschien opzoeken in mijn vertaling.

Gebruikersavatar
Morika
Posts in topic: 12
Berichten: 21
Lid geworden op: 24 apr 2014, 12:20
Contacteer:

Bericht door Morika » 12 mei 2014, 15:42

Overigens, ik kwam gisteren nog een heleboel over Kants behandeling van "gevoelens" tegen in de "Grundleging (etc)" waar ik een aardig stukje van heb (in het Nederlands). Mocht iemand geïnteresseerd zijn, laat je emailadres dan maar even achter...

Gesloten

Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers en 6 gasten